Abstract:
در پژوهش حاضر، مبانی معرفتشناختی ارزشیابی در دورة پستمدرن در چهار رویکرد برجسته معرفتشناسی این دوره در حوزه ارزشیابی: رویکرد ساختنگرایی، هرمنوتیک، انتقادی (مشارکتی) و التقاطی، مورد بررسی قرار گرفته است. روش انجام پژوهش تحلیلی - اسنادی بوده است. بهمنظور گردآوری دادههای لازم برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش کلیه اسناد موجود و مرتبط با موضوع با استفاده از فرم گردآوری دادهها جمعآوری و مورد تحلیل قرار گرفته است. عمدهترین یافتهها با توجه به سؤالهای پژوهش عبارتاند از معرفتشناختی ارزشیابی پستمدرن، مبتنی بر روشهای انتقادی و مشارکتی توأم با روشهای کمی و کیفی است؛ و سرانجام نتایج این پژوهش اینکه، ارزشیابی ترکیبی باشد که: به تمامی دیدگاههای معرفتشناسانه در حوزه ارزشیابی توجه شود؛ همه نقاط قوّت الگوهای ارزشیابی مدنظر قرار گیرد؛ به تفاوتهای فردی، نژادی، منطقه جغرافیایی و فرهنگی با تأکید بر نیازهای کنونی و اهداف و شرایط مطلوب آینده ارزشیابی بر مبنای معرفتشناسی آن، توجه شود؛ به جنبههای عاطفی و انگیزشی و اعتقادی فراگیران اهمیت داده شود، زیرا عامل محرکه برای فرایند یاددهی- یادگیری و پویایی آموزش میشود.
Machine summary:
عمدهترین یافتهها با توجه به سؤالهای پژوهش عبارتاند از معرفتشناختی ارزشیابی پستمدرن، مبتنی بر روشهای انتقادی و مشارکتی توأم با روشهای کمی و کیفی است؛ و سرانجام نتایج این پژوهش اینکه، ارزشیابی ترکیبی باشد که: به تمامی دیدگاههای معرفتشناسانه در حوزه ارزشیابی توجه شود؛ همه نقاط قوّت الگوهای ارزشیابی مدنظر قرار گیرد؛ به تفاوتهای فردی، نژادی، منطقه جغرافیایی و فرهنگی با تأکید بر نیازهای کنونی و اهداف و شرایط مطلوب آینده ارزشیابی بر مبنای معرفتشناسی آن، توجه شود؛ به جنبههای عاطفی و انگیزشی و اعتقادی فراگیران اهمیت داده شود، زیرا عامل محرکه برای فرایند یاددهی- یادگیری و پویایی آموزش میشود.
Keywords: epistemology, evaluation, post modern, construction oriented, Hermeneutics, Critical (Collaborative) and integration مقدمه یکی از مباحث بسیار جدی در امر تعلیم و تربیت موضوع ارزشیابی است که بدون شک جایگاه ویژهای در فرایند یاددهی و یادگیری دارد و از دیرباز مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است در این میان شناخت مبانی فلسفی این مقوله بهویژه معرفتشناسی آن برای روشن شدن ماهیت، تاریخ، درستی یا نادرستی و تطابق این علم با واقعیت نقش اساسی را ایفا میکند از طرفی پژوهش دورههای مختلف تاریخی و سیر معرفتشناسانه آن بخصوص درزمینة ارزشیابی موجب میشود تا با روند تحول و پیشرفت آن علم آشنا شده و از نقاط ضعف و قوت آن درس گرفته و مانع تکرار اشتباهات گذشته شویم (kardan,2001).
شیوههای ارزشیابی در دورة پستمدرن با توجه به تنوع و تعداد نحلهها و مکتبهای فلسفی این عصر بسیار زیاد است اما هدف از این پژوهش بررسی مبانی معرفتی مهم و تأثیرگذار این دوره، یعنی مبانی معرفتشناختی رویکرد ارزشیابی پستمدرن به همراه رویکردهای ساختن گرایی، انتقادی و هرمنوتیک و تعددگرایی در حوزة ارزشیابی است که بر اساس پنج محور رایج در تحلیلهای معرفتشناسانه، موضوع، ابزار، منبع، روش و اعتبار شناخت، مورد تحلیل قرارمی گیرد (mirzayi Ahranjani,Sarlak, 2005).