Abstract:
در دوره ساسانیان شرایط ضروری و حیاتی برای ایجاد چند پل بر روی سه رودخانه دشت خوزستان
احساس میشده» شاپور اول تصمیم گرفت» پلی بر روی رودخانه کارون در شوشتر و بر روی آب دز در
دزفول و بر روی کرخه در پای پل ایجاد کند و ادامه شاهراه عظیم کشور را به وسیله پل ممکن سازد.
اکثریت تواریخ این نکته را که شاپور اول دستور داده تا مصالح مورد نیاز این پل و سار اماکن را از
سرزمین یونان به ایران باستان حمل نمایند ذکر نموده اند اما حمل آب تا بدان نقطه دور دست بس مشکل و
غیرممکن بودء لذا به ارسال گاوهایی شیرده به تعدادی زیاد مبادرت نمودند» تا از شیر این گاوها به عنوان
آب یونان در آن محل استفاده و به گفته شاه نیز جامه عمل پوشیده باشند. پل دز چنانچه در کتب تاریخ
ثبت شده بارها بر اثر سیلابهای رود دز و همچنین سرکشان بداندیش که پلها را میبریدند تا تعقیب
نشوند» آسیب دیده و به همت مردم و حاکمان زمانه مجددا مرمت و بازسازی شده است و به روزگار
عضدالدوله دیلمی و به دوران صفویه و عصر قاجاریه هم تعمیر و ترمیم شده است. پادشاهان ناچار بودند
که برای نگهداری هر پلی دژی در پهلوی آن بسازند و نگهبانانی در آن دژ بگمارند. پل قدیم دزفول در
دوران جنگک تحمیلی صدمات و لطمات فراوانی را بر پیکره با ارزش خود نظاره گر بوده است و پیکره و
شالوده اصلی پل آسیب دیده است و در طول پل تراک های عمیقی به وجود آمده که باعث ریزش
قسمتهایی از پل شده است در حال حاضر زیر برخی از پایههای پل خالی شده و عملا پایهها نقش باربری
ندارند در نتیجه سنگینی وزن آنها باعث تخریب بیشتر پیکره اصلی پل می شود. لذا بعید نخواهد بود که در
آپنده ای نچندان دور شاهد فروریختن این اثر تاریخی _فرهنگی که در ردیف آثار ملی ایران قرار دارد؛ باشیم. به همین دلیل سازمان جهانی یونسکو نیز به دلیل اهمیت و ارزش این پل بارها در خصوص عدم تردد
وسائط نقلیه و مرمت سریع آن تذکراتی داده است. انشاالله که بتوان در جهت جلوگیری از تخریب،رفع
خطر، حفظ و مرمت این پل تاریخی - فرهنگی گامی بلند برداشته و این اثر باستانی را از نابودی قطعی
نجات داد.
Machine summary:
مجله ایرانشهر نیز به این نکته توجه کرده و منطقه دزفول را به جهت استعداد نهفته اش فاقد وجود سد میداند: "بندهای قیصر، میزان و گرگر و انهار مصنوعی مزبور به وسیله شاپور اول ساسانی، با استفاده از 7000 سپاهیان رومی که در سال 260 میلادی به اسارت او درآمدند، بنیانگذاری شده است.
" همانطور که اشاره شد؛ رکن اساسی احداث پل جندیشاپور در این موضع راهی در جهت ارتباط بین شاهراه های اصلی و پایتختهای حکومتی بوده، حتی پیرامون آسیابهای آبی که در بستر رودخانه با آن هیأت شگفت انگیز خود در اطراف پل قدیم و به فاصله چند صد متر بالاتر نیز قرار گرفته اند؛ به احتمال قوی نظر برآن است که در جهت رفع مایحتاج لشکریانی که روزگاری در این مسیر، تاریخی پر از شکوه و جلال را از خود به یادگار گذاشته اند؛ ساخته و پرداخته شده است.
پل مذکور که توسط اسرای رومی که در جنگ والرین سزار روم با شاپور اول پادشاه ایران به اسارت در آمده اند، ساخته شده که جزء مشخصه اصلی و بارز استان خوزستان و شهرستان دزفول می باشد و به خاطر ارزش تاریخی آن جزء آثار ملی قرار گرفته است.
احمد اقتداری نیز به این امر اشاره کرده است: "پلی که تا سال 1349 دو منطقه غربی و شرقی شهر دزفول را به هم متصل می ساخت و در حقیقت رابط راه دزفول اندیمشک بوده بر پایه های قدیمی ساسانی بنا شده است و به روزگار عضدالدوله دیلمی و به دوران صفویه و عصر قاجاریه هم تعمیر و ترمیم شده است".