Abstract:
قفقاز جنوبی، به عنوان بخشی از ایران فرهنگی دورهی ساسانی (224-651 م.)، در زمرهی سرزمینهای ایرانشهر قرار گرفت. بنا بر مدارک نوشتاری ساسانی، این منطقه با عنوان سرزمینهای انیرانی شناخته میشود. از زمان شاپور یکم
(241-272م.)، اصطلاحاتی چون ایرانشهر، ایران و انیران را در سنگنبشتههای ساسانیان مشاهده میکنیم. استفاده از این واژههای جدید نشانگر تصرف سرزمینهای غربی و شمال غربی شاهنشاهی در نتیجه تسلط نسبی ساسانیان بر این مناطق است. پژوهش حاضر، با بهرهگیری از بررسی تطبیقی، تلاش دارد بر اساس مواد فرهنگی باستانشناختی و در عین حال نوشتههای تاریخی به این پرسش پاسخ دهد که متصرفات ساسانی در قفقاز جنوبی شامل چه مناطقی میشده است؟ یافتههای پژوهش نشان میدهند که منطقه قفقاز جنوبی در دوره ساسانی به سه ناحیه قومیـ نژادی بزرگ اران، ارمین، ویروزان تقسیم میشده است. در این بین، ارمنستان اهمیت بیشتری داشت، تا جایی که شهر دوین مرکز دیوانی قفقاز جنوبی بود. در مورد گرجستان نیز ساسانیان بیشتر بر بخش شرقی آن تسلط داشتند.
South Caucasus lay among the Iranšahr lands، as a part of cultural Iran during Sasanian era (224 – 651 AD.). According to Sasanian written documents، this area is recognized as Aniran lands. Since the time of Šapur I (241-272 AD.) we see terms such as Iranšahr، Iran and Aniran in Sasanian inscriptions. Application of these new words indicates the conquest of western and northwestern lands of imperial and consequently the relative domination of Sasanians on these areas. The present research tries to answer this question based on archaeological cultural materials and also historical writings that Sasanian realm in south Caucasus has been included which areas? The findings of this research show that the area of south Caucasus during Sasanian era was divided into three extensive ethnic-racial district of Aran، Armin، Wiruzan. Through them، Armenia was more important insofar as Dvin was the center of south Caucasus. In case of Georgia likewise، Sasanian dominated at its eastern section.
Machine summary:
4. Rika Gyselen, “Les données de géographie administrative dans la Šahrestānīhā-ī Ērān”, Studia Iranica, Tome 17, Fasc 2, 1988, p.
بر روی این مواد فرهنگی با اهمیت نه تنها همان نام هایی که بر سنگ نبـشته هـا و سـکه هـای ساسـانی وجود دارند دیده می شود، بلکه نام های بیشتری هستند که حتی در متون آن دوره نیز دیـده نشده است .
بـر اساس این مهرهای اداری با منصب زربد در دوره ساسـانی برخـورد مـی شـود کـه بـرای نخستین بار و تنها در منطقه قفقاز جنوبی به دست آمده است .
ویروزان بـه عنـوان یـک ناحیه شاهنشاهی ساسانی در سنگ نبشته شاپور یکم در کعبه زردشت نام برده شده اسـت ، هرچند به نظر می رسد ویروزان در این دوره یک قلمرو سلطنتی باشد، زیرا یـک ویـروزان 1.
بر اساس سنگ نبشته ها، سکه ها، گل مهرها و نوشته های تاریخی ، چنین به نظر می رسـد که منطقه قفقاز جنوبی در دوره ساسانی به سه ناحیه قومیـ نژادی بزرگ تقسیم مـی شـده است .
, (1972), “L'inscription de Kirdir a Naqs-i Rustam”, Studia Iranica, Tome 1, fascicule 2, Paris: Association Pour l’avancement des Etudes Iraniennes.
Textes et Concordances”, Studia Iranica, Cahier 9, Paris: Association Pour l’avancement des Etudes Iraniennes.
5. - Gyselen, Rika, (1988), “Les données de géographie administrative dans la Šahrestānīhā-ī Ērān”, Studia Iranica, Tome 17, Fasc 2, Paris: Association Pour l’avancement des Etudes Iraniennes, pp.
, (1991), “Le sceau du catholicos d’Albanie et du Balāsagān,” Studia Iranica, 20/1, Paris: Association Pour l’avancement des Etudes Iraniennes, pp.