Abstract:
اندیشنمدان در ترسیم نظام سیاسی و محتوای آن، همواره به سه مسئله میپردازند: الف) توصیف ساختار موجود؛
ب) تحلیل ساختار و انگارههای مطلوب؛ ج) شیوه گذار از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب.
این نوشتار درپی آن است که به بررسی ساختار سیاسی مطلوب و انگارههای آن از دیدگاه فلسفه سیاسی
استاد مطهری بپردازد. اساسیترین عناصر محتوایی این پژوهش عبارتند از: شرط علم، عدالت و مدیریت برای
رهبر؛ محوریت دغدغه دین برای حکومت؛ هدفمندی حاکمیت؛ ظلمستیزی؛ تامین امنیت معنوی و مادی؛
مردمسالاری دینی؛ کار آمدی و زمینهسازی برای رشد و پیشرفت؛ و محوریت دین اسلام در سیستم
قانون گذاری.
پرهیز از شیوههای استبدادی، نفی اشرافسالاری، نفی موروثی کردن قدرت، ارجنهادن به آرای عمومی،
بهره گیری از دیدگاههای مردم و حفظ کرامت انسانها، مهمترین مولفهها در حوزه ساختار سیاسی است. این
پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و استنباطی تهیه و نگارش شده است.
Machine summary:
بهادادن اسلام به امر سیاست، حکومت، جهاد و قوانین سیاسی، برای پاسداری از مواریث معنوی ـ یعنی توحید، معارف متعالی اخلاقی و عدالت اجتماعی ـ است (همو، 1378، ج9، ص185)؛ اما ازآنجاکه همواره دین بازیچه حاکمان و خلفای ستمگر بوده تا با آن، حکومت خود را مشروعیت ببخشند؛ باید روش و نظام درست همبستگی دین و سیاست تبیین شود.
در حکومت اسلامی عدالت و جایگاه برجسته آن، نقش ویژهای در ظلمستیزی دارد؛ چراکه از ویژگیهای اصلی نظامهای استبدادی و دیکتاتوری، ظلم و بیتوجهی به مقوله عدالت است؛ ولی در اندیشه سیاسی اسلام، برپایی عدالت در سطوح مختلف و برچیدن ظلم در اشکال گوناگون آن، از اصلیترین اهداف حکومت معرفی شده است؛ بهگونهای که اگر برخلاف آن عمل شود، حکومت ماهیت دینی خود را از دست خواهد داد.
همچنین عناصری که با توجه به اهداف حکومت اسلامی، در محتوا و اسلامیت نظام سیاسی اسلام نقش دارند، از این قرار است: وجود دغدغه دینی در حکومت، هدفمندی حاکمیت، ظلمستیزی، رفع مخاطرات ذهنی و عینی افراد جامعه، کارآمدی و زمینهسازی برای پیشرفت و محوریت آیین اسلام در سیستم قانونگذاری.
به این معنا که اسلام بهعنوان یک دین، ازآنجاکه دارای ایدئولوژی است و همچون طرحی است برای زندگی بشر در همه ابعاد و شئون آن، پیشنهاد میکند که حکومت با اصول و مقررات اسلامی اداره شود و در مدار و مسیری که آموزههای اسلام ترسیم کرده است، پیش برود (مطهری، 1390، ج24، ص330).
بدینسان جمهوری اسلامی، یعنی حکومتی که شکل آن و انتخاب رئیس حکومت ازسوی عامه مردم برای مدت موقت، و محتوای آن نیز اسلامی است (مطهری، 1390، ج24، ص330).