Abstract:
امروزه، مصرف مواد نیروزا به عنوان یک مسئله اجتماعی نه تنها در بین ورزشکاران، بلکه در بین غیر ورزشکاران نیز شایع شده است. با وجود تحقیقات متعدد در این حوزه در کشور، تاکنون مطالعه ای به مرور سیستماتیک و فراتحلیل این تحقیقات نپرداخته است. در این مطالعه مروری و فراتحلیل، تعداد 11 تحقیق واجد شرایط برای ورود به این مطالعه انتخاب شدند. در مجموع در این تحقیقات 14291 آزمودنی مورد بررسی قرار گرفته بود. از بین این تحقیقات 11 تحقیق دارای نمونه های مرد و زن و 9 تحقیق تنها بر روی زنان انجام شده بود. پس از جمع آوری و کد گذاری اطلاعات این 11 تحقیق با استفاده از نرم افزار CMA همه داده ها کدگذاری و با استفاده از دو مدل ثابت و تصادفی مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج فراتحلیل انجام شده در این زمینه نشان داد که در مردان ایرانی برآورد نقطه ای میزان شیوع مصرف مواد نیروزا بر اساس مدل تصادفی در جوامع غیر ورزشی حدود 5/ 12 درصد بود و در جامعه زنان جوامع عادی و یا غیر ورزشکار ایرانی برابر با 3/ 5 بود. نتایج این تحقیق نشان داد مصرف مواد نیروزا و دوپینگ واقعیتی انکارناپذیر بوده و به عنوان یک مسئله اجتماعی در حال رشد و گسترش می باشد. مصرف مواد از ورزشکاران به جوامع غیر ورزشی و از مردان به زنان نیز کشیده شده و در صورت عدم توجه مسئولان، سیاستمداران و برنامه ریزان به این موضوع هر روز شاهد آسیب بیشتر جوانان و نوجوانان کشور عزیزمان خواهیم بود.
Machine summary:
نتایج فراتحلیل انجام شده در این زمینه نشان داد که در مردان ایرانی برآورد نقطه ای میزان شیوع مصرف مواد نیروزا بر اساس مدل تصادفی در جوامع غیر ورزشی حدود 5/12 درصد بود و در جامعه زنان جوامع عادی و یا غیر ورزشکار ایرانی برابر با 3/5 بود.
مطالعات انجام گرفته در کشورهای مختلف دنیا نشان داده اند که تنها ورزشکاران حرفه ای نیستند که از مواد نیروزا به منظورافزایش عملکرد استفاده می کنند (کاپ لن: Copeland"/ و همکاران،2000; وان اینو: Van Eenoo"/ و همکاران،2003)، بلکه ورزشکاران تفریحی و مبتدی ( راندال: Randall"/ و همکاران،2002; جاماهار: Jmaharaj :"/ و همکاران، 2000)، غیرورزشکاران (نیلسون و همکاران،2001) و حتی دانش آموزان دبیرستانی (برایان: Brian"/ و همکاران،2003; تاموسکی: Tymowski"/ و همکاران، 2001) و راهنمایی (اوری: Avery"/ و همکاران،1998) نیز از این مواد استفاده می نمایند- مصرف این مواد شامل دامنه گسترده ای از مواد همچون: استروئیدهای آنابولیک، دارو های مدر، داروهای کاهش وزن، داروهای محرک (روان گردان)، مخدر، نوشیدنی های الکلی، نوشیدنی های نیروزا، هورمون رشد انسانی، اریتروپویتین: Erythropoietin"/ و داروهای مختلف دیگری می شود.
کاشی و همکارانش در یک طرح تحقیقی در سال 1396 به سفارش پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی در قالب یک مرور نظام مند و فراتحلیل به این نتیجه رسیدند که برآورد نقطه ای مصرف مواد نیروزا بر اساس مدل تصادفی در مردان ورزشکار ایرانی 9/63 درصد و در دامنه ای بین 6/50 تا 3/75 درصد بر اساس مدل تصادفی در نوسان است.