Abstract:
در اواخرحکومت صفویه تولید و تجارت ابریشم، کاهش چشمگیری یافت. اما در منطقه گیلان ـ به عنوان مرکز مهم تولید ابریشم ـ از همان ابتدای حکومت، عواملی وجود داشت و یا به مرور زمان شکل گرفت که سبب‌ساز کاهش وحتی نابودی تولید این محصول در این منطقه مهم شد. در پژوهش حاضر، با توجه به ساختار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گیلان و از طرفی عملکرد نمایندگان صفوی، سعی می‌شود این عوامل را بررسی کنیم. ابتدا عوامل داخلی، مانند شورشها وجنبش‌ها، فشارهای مالیاتی، خاصه‌سازی‌گیلان، انتقال مرکزگیلان از لاهیجان (بیه-پیش) به عنوان اصلی‌ترین تولیدکننده ابریشم، به رشت (بیه‌پس)، بیمارهای‌کرم ابریشم وندانستن روش صحیح نگهداری تلمبارها و بلایای طبیعی و پس از آن عوامل خارجی، نظیر: بحران فروش ابریشم، که باعث شد ضرب مسکوکات رایج (طلا و نقره) و تجارت خارجی کاهش یابد، و هجوم مکرر عثمانی، قزاقها وافغانها را بررسی و تحلیل می‌کنیم. روش پژوهش به صورت کتابخانه‌ای و با استناد به متون تاریخی است. یافته‌ی عمده تحقیق نشان می‌دهد که اگرچه، هجوم افغان‌ها اصلی‌ترین دلیل سقوط دولت صفوی بوده، امّا عوامل مذکور که تولید ابریشم گیلان راکاهش داد درسقوط و از بین رفتن دولتپراقتدار صفوی‌تاثیرگذار بودهاست
Machine summary:
رودیمتیمحقق هلندی بااسناد ومدارک آرشیوکشورهای مختلف در مورد موافقت - نامه های تجاری شاه عباس و فروش سالانه ابریشم و نقش طلا و نقره در مبادلات ابریشم و تأثیر آن در دوره صفویه ونقش ارامنه در تجارت خارجی ابریشم که درتلاش برای بازگشایی مسیر ایران به اروپا ازطریق روسیه دراوایل قرن شانزدهم هنگامی که عثمانی ایـران را در محاصـره اقتصـادی قرارداده بود سخن گفته و به نقش این گروه بانفوذ و با قدرت چانه زنی بالا و فریبکارهای آنـان در اواخر صفویه که منجر به کـاهش حجـم مبـادلات ابریشـم گـیلان گردیـد اشـارات مهمـی دارد.
» 11 طبق گزارش های موثق تجار و کارگزاران هلندی، کیفیت ابریشم خام تولید گـیلان بخصـوص شهر رشت بسیار بهتر از سایر ایالات و حتیکشورهای آسیایی بوده و این ایالت مهد ابریشـم خـام ایران در عهد صفوی محسوب میشد.
بخش اعظم زمین های آن به کارگزاران دولتی، مأموران حکومتی منصوب شده و پیشکاران املاک خاصـه و بقیـۀ زمـین هـا بـه افرادی واگذار شدکه معمولاجزو خاندان سلطنتی،کارمندان دولت و دیگر بزرگـان بودنـد وبسـیاری ازفعالیتهای اقتصادی مربوط به تولید وتجارت ابریشم را سرپرستی مـیکردنـد و معتقـد بودنـد کـه 16 چنین دیوانسالاری ضرورت اداره ایالات (ایالت گیلان ) است .
ق ) 21 (رجوع شود به تصوير صفحه) از دورة شاه عباس دوم تا شاه سلطان حسین در باره قیام و شورش گسترده مردمـی درگـیلان علیه حکام و مأموران حکومت مرکزی، در منابع تاریخ نگاری گیلان هیچ گونه گزارشی نشده ، کـه علت آن ناامنی وحوادثی است که درگیلان رخ داده و باعث شـده بـود مـردم گـیلان درگیـر ایـن مشکلات نظیر: هجوم قزاقهـا، آتـش سـوزی (١٠٥٨هــ .
(
, 
, 
)
