Abstract:
اسلام که آیین رحمت و رأفت، دین خاتم و اکمل، عرفان و ادیان الهیاست. قرآن و مضامین عالی آن در بردارنده اصول و ارزشهای عام انسانی حقوق بشر؛ عدالت، انصاف، تساوی و نماد حکمت و معرفت است. اصولی که بر حق خدشه ناپذیر آزادی و اختیار، استقلال و حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش تاکید دارد و ارزشهای انسانی را از اصول دینی میداند که خدای متعال، مردم را بهرعایت آنها رهنمون و دعوت میکند. در واقع دین شامل دستورکار، حقوق انسان از جمله «حق تعیین سرنوشت» و تعالیم مربوط به آن است. از اینرو حکمت و عرفان نیز بهعنوان معارف آسمانی و زمینی، پل و حلقه اتصال و پیوند آموزههای دینی با همه ادیان الهی هستند. براین اساس دعوت انبیاء و شیوه‌تبلیغ ایشان، همگی بر مبنای آزادی انتخاب استوار بوده و انسان در قاموس قرآن کریم، موجودی مختار و آزاد و پیامبر نیز به مثابه بشارت دهنده و انذارکننده توصیف، تا گزینش مسیر هدایت یا ضلالت کاملاً آزادانه صورت پذیرد. دراین نوشتار عناصر و مولفههای فلسفی و عرفانی حق تعیین سرنوشت در آیات قرآن کریم، ادیان و اندیشه‌های عرفانی مورد تدقیق قرار گرفته و با کنار هم قراردادن گزارههای بهدست آمده در باره این عناصر و مولفهها، بهدیدگاه قرآن کریم و اندیشه‌های عرفانی در باره حق تعیین سرنوشت اشاره گردیده است.
Machine summary:
پرداختن به زوایای مختلف این موضوع مجالی ویژه می‌طلبد، اما روشن است که تبیین نقش مردم در تعیین سرنوشت خود دارای اهمیت ویژه در حقوق عمومی است، به طوری که اندیشمندان مختلف براساس ریشه‌های فکری خود، نقشی را برای مردم قائل شده‌اند.
(صرامی، 1383: 98) قرآن کریم بهعنوان مهم‌ترین منبع الهی سیاسی انسان با متد و نسخه واحد در تمام علوم از جمله فلسفه، حکمت و عرفان، (واقعه: 79) «لا یمسه إلا المطهرون» ریاضی، هندسه، شیمی، اجتماعی، اخلاقی، طب، ادبیات و غیره برای همه جوامع بشری‌است که مهم‌ترین این دستورات، مبانی حقوق بشری و حقوق بنیادین حق تعیین سرنوشت می‌باشد.
بی‌تردید، تبیین مفهوم حق تعیین سرنوشت در قرآن کریم و نیز اندیشه‌های متعالی دینی و عرفانی مستلزم اشاره به‌مفهوم حق از یک‌سو و توضیح مبانی حقوق بشر از سوی دیگر است.
(قربان‌نیا، 1387: 84) به‌نظر ایشان، هرچند اصل کرامت ذاتی انسان مورد تاکید ادیان و فیلسوفان قرار گرفته‌است، اما فقط مذهب است که می‌تواند به این سؤال پاسخ دهد که چرا باید به‌دیگران علاقه داشته باشیم و حقوق آنان‌را محترم به‌شماریم، تنها کتاب آسمانی‌است که جزئیات روابط ما را با برادر، خواهر و همسایگان مشخص می‌سازد.
از اینرو در اسلام حق کرامت انسانی یکی از حقوق اساسی و زیربنایی برای دیگر حقوق موضوعه بشری است، قرآن انسان را موجودی با توان و شایسته رسیدن به‌مقام خلیفه‌الهی میداند، خداوند در او از روح خود دمیده‌است و به او کرامت عطا کرده‌است.
(
, 
, 
)
