Abstract:
تصوّف مأخوذ از تازی به نام مذهب طایفهای است از اهل حقیقت که از خواهش نفسانی پاک شده و اشیای عالم را مظهر حق میدانند. تصوّف از نخستین روزهای پیدایش خود تا قرن پنجم دستخوش تغییر و تحولات بسیاری قرار گرفت. گاهی دچار پیشرفت و گاهی دچار رکود میشد. تصوّف در روزگار خود فراز و نشیبهای بسیاری دید و صوفیان بسیاری عمر خود را وقف آن نمودند.این پژوهش با روشی تحلیلی تصوف و تحولات آن را از قرن اول تا قرن پنجم مورد مطالعه قرار میدهد تا بر این مطلب تأکید کند که واژه تصوّف و صوفی از قرن دوم هجری قمری وارد فرهنگ اسلامی شد و قرن سوم دوران طلایی تصوف به شمار میرود. در این قرن تأسیس خانقاه، پشمینه پوشی و فرقهای شدن رایج شد. در قرن چهارم نظامی کلی برای تصوف به وجود آمد. شعر در کنار نثر در قرن پنجم برای بیان عقاید صوفیان به کار گرفته شد و صوفیان از آزادی بیان برخوردارشدند
The word Sufism is derived from Arabic and is the name of a tribe’s religion from the fact that it has been purified from ego and knows the objects of universe as a manifestation of God. From the first days of its creation until the fifth century, Sufism has undergone several changes. Sometimes it progressed and some other time it became inactivated. Sufism underwent through up and downs during its contemporary age and many Sufis dedicated their life to it. This survey studies Sufism and its changes from the first until the fifth centuries with an analytical method in order to emphasize the issue that the words Sufism and Sufi had entered in Islamic culture from the second century AH and the third century is accounted as the golden age of Sufism. Monastery establishment, woolen goods covering and sectarianism were common within this century. In the fourth century a general structure was created for Sufism. Not only were Poem and prose used for expressing Sufi’s ideas in the fifth century, but also Sufis benefited from the expression of freedom
Machine summary:
(هجويري ، ١٣٧١: ٢٠-١٩) ديدگاه سهروردي در اين عرصه با هجـويري تفـاوتي تداشـته و وي نيـز آغـاز تصـوف را اساس اصول اسلام بيان مي کند: «اصول تصوف اسلامي براساس قرآن و احاديث استوار اسـت و راه و روش صوفيان مسلمان همان است که در صدر اسلام مسلمانان پاکدل و وارستۀ واقعي بدان عمل کردند و آن را براي گريز از ظواهر فريبندة دنيا برگزيده بودند اصـطلاحات صـوفيه نيز بر مبناي شيوة تفکر و نحوه عمل صوفيان وضع و معمول مي گرديـد».
(سـهروردي ، ١٣٧٤: (30 آن چه از نوشته هاي صاحب نظران در اين زمينه به دست مي آيد اين نکته است کـه اصـول تصوف اسلامي براساس قرآن و حديث استوار است ، راه و روش صوفيان مسلمان همان اسـت که در صدر اسلام مسلمانان پاکدل و وارسته بدان عمل مي کردند و آن را براي گريز از ظـواهر فريبنده دنيا برگزيده بودند.
عميد زنجاني به اين مطلب اشاره مي کند که در قرن دوم تنها يک مسـلک و روش عملي بوده و اساس آن را همان تعبد و تزهد و اعتراض و توکل نامحدود، تسليم ، سلب اراده ، تحمل مشقات ، دريافت و دوري از دنيا تشکيل مي داد به عبارت ديگر تصوف تنها جنبـۀ عملي و اخلاقي داشت و هنوز از مطالب نظري و مباحثي که بعـدها يـا تصـوف آميختـه شـد چيزي در ميان نبود و صوفيه اصطلاحات تازه و مخصوصي هم نداشتند.
اولين شکل تصـوف کـه بـه طـوري سابقه اي از نيمه قرن دوم هجري در تاريخ اسلام ظاهر گشت همان روش رهبانيت و ترک دنيا بود که به جاي تعليمات معتدل اسلامي به عنوان زهد و پارسائي در ميان جمعـي از افراطيـون مسلمين که عده اي از آنان تازه مسلمان نيز بودند رواج پيدا کرد.