Abstract:
گورستان قتلگاه در شمال حرم مطهر رضوی قرار داشت. این مکان در سده های مختلف جزو
عرصه های مهم جغرافیایی و تاریخی شهر مشهد محسوب می شد؛ مکانی که در تاریخ خود
پیکر انبوهی از مردم عامی و حتی چهره های برجسته علمی، سیاسی، مذهبی و اجتماعی مشهد
و بعضا ایران را در خود جای داده بود. پژوهش پیش رو بر آن است به بررسی جایگاه این
مکان تاریخی در جغرافیای شهر مشهد و به تبع آن تاریخ اجتماعی این شهر بپردازد. به دلیل
تخریب کامل و عدم دسترسی مستقیم به این گورستان تمرکز منابع تحقیق بر عکس ها و متون
مکتوبی است که اشار های به این گورستان کرده اند.
Machine summary:
این مکان در سده های مختلف جـزو عرصه های مهم جغرافیایی و تاریخی شهر مشهد محسوب می شد؛ مکـانی کـه در تـاریخ خـود پیکر انبوهی از مردم عامی و حتی چهره های برجسته علمی ، سیاسی ، مذهبی و اجتماعی مشهد و بعضا ایران را در خود جای داده بود.
٢- خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین ، ١٣٣٣، تاریخ حبیب السیر، مقدمه جلال الدین همـایی ، ج ٤، تهـران : خیـام ، ص٤؛ خراسانی ، ملاهاشم ، بی تا، منتخب التواریخ ، تهران : کتابفروشی علمی ، ص ٥٥٥؛ بسـطامی ، ١٣٩٠: ٤٥-٤٤؛ دایـرهالمعـارف آستان قدس رضوی، ١٣٩٣، ج ١، «ازبک ها»، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی مشهد، صص ٦٨-٣٦٥.
با تخریب این گورستان ، بخش عمده ای از حافظه تاریخی و فرهنگـی شهر مشهد نیز از بین رفت ، مقابر شخصیت های علمی و مذهبی یا سیاسی معـدوم شـد و تنهـا ١- ماهوان ، احمد، ١٣٨٨، تاریخ مشهد الرضا، مشهد: سخن گستر، چاپ دوم ، ص٥٠-٥٤٩.
شخصیت های مدفون در گورستان قتلگاه هر چند با توجه به تصویر شماره ١ این گورستان در مقایسه با دیگر گورسـتان هـای شـهر مشهد چندان گسترده و بزرگ نبوده است ؛ به دلیل مجاورت و نزدیکی به حرم امام رضا (ع ) از جایگاه خاصی بین تمام اقشار جامعه برخوردار بود و اگر امکان دفن اموات در صـحن وجـود نداشت ، متوفیان در این گورستان دفن می شدند و حتی گاه بـه سـبب وصـیت فـرد متـوفی در گورستان مذکور به خاک سپرده می شد.