Abstract:
از مباحث مهم و کلیدی مطرح شده در قرآن، واژه ی”اهل ذکر” است که خداوند متعال در آیات 43 سوره
نحل و 7 انبیاء، مردم را به پرسش از آنان امر نموده است. اساسی ترین مسئل هی مورد بحث، تبیین مراد از “اهل ذکر” در این آیات است. گرچه روایات شیعه به صراحت، فاطمه زهراء و اهل بیت )علیهم السلام(را به عنوان مصداق اتم واکمل اهل ذکر معرفی م یکنند، ولی بعضی از مفسّرین با توجه به برخی شان نزولها، مصادیق دیگری برای اهل ذکر نام برده اند. این مقاله تلاشی است جهت روشن شدن مفهوم و مراد از اهل ذکر. پس از بررسی معنای “ذکر”در قرآن از نظر اهل لغت و برخی مفسّرین و توجه به شان نزول آیات و همچنین روایات پیرامون آن، این حقیقت روشن گردید که اهل بیت )علیهم السّلام( مصداق اصلی اهل ذکر در قرآن هستند. بخش پایانی این مقاله، بیان مهم ترین دلائلی است که این مطلب را اثبات میکند.
Machine summary:
نمونه ای از موضوعات نگاشته شده در این زمینه عبارتند از: الف- «نقد و بررسی دیدگاه فریقین در مورد اهل ذکر» محمدیعقوب بشوی، در مجله طلوع، ش 7، 1382 ب- «بررسی تفسیر آیات اهل ذکر در منابع تفسیری» مصطفی جعفرطیاری، در پژوهش نامه امامیه، ش4 ، 1394 هرچند هرکدام از این مقالات از منظر و دیدگاهی به موضوع نگریسته اند و دستاوردهای علمی آنان را نباید نادیده گرفت، امّا متأسفانه به نقش بی بدیل فاطمه زهراء و اهل بیت رسول الله (علیهم السّلام) به عنوان هدایتگران جامعه کمتر پرداخته شده.
اصلی ترین مسئله ای که راجع به این دو آیه مطرح است، این سؤال است که منظور از اهل ذکر در این دو آیه، چه کسانی هستند؟ به عبارت دیگر چه کسانی شامل اهل ذکر می شوند که باید از آنها پرسید؟ به طور خلاصه باید گفت در مورد آیه اول (آیه43سوره نحل) بدون شک منظور از «اهل ذكر» فاطمه زهراءو ائمّه معصومین (عليهم السّلام) هستند و در اين باره رواياتى هم نقل شده است که به آن خواهیم پرداخت، همچنین در مورد آیه دوم گرچه از ظاهر آِیه محتمل است كه مراد از «اهل ذكر» علماى اهل كتاب باشد که آنها عناد نداشته و اقرار به حقّانیت رسول و فرستاده ی خدا از جنس بشر، برای هدایت مردم نمایند، ولی با این حال، به دلایلی که اشاره خواهیم کرد، در اینجا هم مصداق اصلی اهل ذکر همانا، فاطمه زهراء واهل بیت رسول الله(ص) هستند.