Abstract:
دریاچهی ارومیه در شمال غرب ایران طی دهه های اخیر با یک خشکی تدریجی مواجه شده است. این مسئله باعث افزایش سطح زمین های شوره زار و بهتبع آن مشکلات اجتماعی-محیط زیستی فراوانی شده است. پایش مناطق ساحلی و استخراج تغییرات این مناطق در فاصله های زمانی مختلف دارای اهمیت زیادی است؛ زیرا ماهیت خطوط ساحلی دینامیکی است و مدیریت چنین محیط های بوم شناختی حساسی، به کسب اطلاعات دقیق در فاصله های زمانی مختلف نیاز دارد. هدف از انجام این تحقیق، بررسی گسترش نمکزارهای شمال غربی دریاچه ی ارومیه با استفاده از داده های میدانی، تصاویر ماهوارهای لندست (MSS, TM, ETM+, OLI) و رخساره های ژئومورفیک منطقه است. برای انجام این تحقیق، نمونه هایی از رسوب دریاچه به صورت سطحی (عمق 0 تا 15 سانتی متر) در ترانسکت های مختلف از یک محدوده ی مشخص در شمال غربی دریاچه برداشت شد. در مرحله ی بعد با استفاده از تصاویر ماهوارهای و پیمایش میدانی، میزان شوری، گسترش نمکزارها و رخسارههای ژئومورفیک استخراج گردید. در نهایت نتایج دادههای میدانی و آزمایشگاهی، تصاویر ماهوارهای و همچنین رخساره های ژئومورفیک مقایسه و اعتبارسنجی شد. نتایج نشان داد مساحت سطح آب دریاچه بسیار کاهش یافته و در مقابل نمکزارها در سطح وسیعی گسترش یافـته اند و مناطقی که دارای تراکم نـمک بالاتری میباشند با خطوط نمکزار به دست آمده از تصاویر ماهوارهای و رخسارههای ژئومورفیک مطابقت میکنند. بر اساس نقشهی رخسارهها، محدودهی مورد مطالعه دارای ۱۲ رخساره است که زمینهای شورهزار با مساحت 1724 هکتار، از نظر وسعت در بین رخسارههای محدوده، سومین رخساره میباشند؛ منطقه برداشت با مساحت 2641 هکتار و پهنه های ماسهای به مساحت ۱۴ هکتار، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین وسعت رخنمون رخساره در منطقه مورد بررسی میباشند.
Machine summary:
هدف از انجام این تحقیق ، بررسی گسترش نمکزارهای شمال غربی دریاچه ی ارومیه با استفاده از داده های میدانی ، تصاویر ماهواره ای لندست (OLI ,MSS, TM, ETM+) و رخساره های ژئومورفیک منطقه است .
هدف از انجام این تحقیق ، بررسی تغییرات سطح آب دریاچه ی ارومیه و تأثیر آن در تغییرات میزان سطوح نمکی با استفاده از تصاویر ماهواره ای و سپس مقایسه و ارزیابی نتایج به دست آمده با داده های برداشت زمینی از رسوبات سطحی دریاچه و نقشه ی رخساره های ژئومورفیک می باشد.
پس از اعمال شاخص های شوری بر روی تصاویر ماهواره ای ، دقت نتایج شاخص ها با استفاده از نقاط نمونه ارزیابی شده است که نقاط نمونه (٢٠٥ نقطه ی نمونه ی آب ، شوری و غیرشوری ) برای منطقه ی مورد مطالعه در شکل (٤) نشان داده شده است .
جدول (٢) نتایج ارزیابی دقت شاخص های استخراج نمکزار برای سال ٢٠١٥ SI14 SI9 SI3 SI2 NDSI SI١ شاخص ٨٨ ٧٧ ٩٦ ١٠٢ ٩١ ٥٥ نمونه های شوری ١٧ ٢٨ ٩ ٣ ١٤ ٥٠ نمونه های آب ٠/٨٤ ٠/٧٣ ٠/٩١ ٠/٩٧ ٠/٨٧ ٠/٥٢ دقت کلی (%) در شکل (٥) تغییرات دوره ای خطوط ساحلی و سطح نمکزارهای منطقه ی مورد مطالعه طی دوره ی ٢٠١٥-١٩٧٦ نشان داده شده است .
با توجه به نتایج تصاویر ماهواره ای ، سطح آب دریاچه ی ارومیه از ١٩٧٦ تا ٢٠١٥ دارای یک روند کاهشی بوده که این کاهش از ٢٠٠٠ به بعد به شکل محسوس و قابل ملاحظه ای است .