Abstract:
مساله هویت، عمری به درازای حیات و خلقت آدمی دارد. در واقع انسان تنها موجودی است که بدون درک از چیستی و کیستی خود نمیتواند حیات و تداوم داشته باشد. با این حال همواره در سایه روشهای مختلف تبیین این مفهوم است که میتوان سخنی از هویت ملی به میان آورد. هویتها، به مثابه شالودهها و سازههای اجتماعی در فرایند شالودهریزی یا سازهگرایی اجتماعی باز تفسیر و همواره در سایه بازتفسیرها از روشهای مختلف برای تبیین این مفهوم استفاده میشود؛ نویسندگان با انتخاب روش تحلیل گفتمان برای خوانش هویت ملی، در پی ارائه یک مدل و الگو از گفتمان هویت ملی یکی از جریانهای عمده فکری میباشند؛ ارائه الگو و مدل به تحلیل، درک و چیستی مساله کمک بیشتری میکند. جریان چپ یا آنچه پژوهشگر آن را سوسیالیسم مارکسیسم مینامد به عنوان یکی از جریانهای موثر در تاریخ معاصر ایران است. این مقاله، ضمن درک تطور کلیت گفتمان هویت ملی در سیر تاریخی، به یک الگوی گفتمان هویت ملی در جریان پیش گفته دست یافته است.
Machine summary:
به عبارتی دغدغه اصلی مقاله ، واکاوی گفتمان یکی از جریان های فکری سیاسی ایران معاصر پیرامون هویت ملی برای ترسیم مدل و الگوی تلفیقی جریان گفتمان سوسیالیسم مارکسیسم بعد و قبل انقلاب اسلامی است .
گفتمان سوسیالیسم در ایران که با فعالیت بازماندگان ٥٣ نفر گسترش و پس از آن با انواع گروه های انشعابی از حزب توده ادامه یافت نسبت به سایر جریان های سیاسی برونی از قدمت بیشتری برخوردار بوده و تأثیرات زیادی نیز بر جامعه ایران گذاشته است اگرچه در میان بخش وسیعی از مردم ، چهره ای منفی داشت و به عنوان ابزار سیاست شوروی در ایران شهرت یافت ؛ هرچه از وقوع انقلاب اسلامی طی شد شاهد تغییر این جریان گفتمان در سال های بعد از دهه هفتاد هستیم که برآیند تغییرات اندیشه مارکسیستی در جهان است .
کیانوری به عنوان رهبر بلامنازع حزب ، تعریفی «من درآوردی» از خط امام خمینی ارائه داد که مهم ترین اصل آن «مبارزه با امپریالیسم آمریکا» بود و در دفاع از روش سیاسی خود، به دوست و دشمن رحم نکرد (امینی نجفی، ١٣٩٠: ٧٨) بعدها در دو کتابش «خاطرات » و «گفتگو باتاریخ » به دفاع از دیدگاه های خود پرداخت و در زمانی که گورباچف به سرعت راه دوریگزینی از کمونیسم را طی میکرد، بسان یک کمونیست ارتدکس از «روابط » حزب توده با حزب کمونیست شوروی دفاع میکرد؛ هرچند در انتهای عمر و بعد از اتفاقات دوم خرداد ٧٦ شاهد اندک تغییرات در عناصر گفتمانی وی بودیم (کیانوری ب ، ١٣٧٦) اما به هر حال کیانوری ساخته جریان گفتمان سوسیالیسم مارکسیسم است که توسط پژوهشگران به عنوان نماد جریان گفتمان مطروحه برگزیده شد.