Abstract:
در این پژوهش، چیستی حقوق بشر از نظر معنا و ماهیت و بررسی تعریفها و اصطلاحات آن مورد بحث قرار گرفته است. به دلیل آنکه حقوق بشر از دو واژه «حق» و «بشر» ترکیب شده، تبیین معنای آن وابسته به تبیین مفاهیم حق و بشر است. اختلاف نظر درباره ماهیت حق و حقیقت بشر، دستیابی به تعریف و تفسیر جامع از حقوق بشر را نیز دشوار ساخته است. مقاله حاضر با بررسی دیدگاههای مختلف در معنای حق و بررسی نگرش اسلام و حقوق بشر مدرن درباره انسان، به تبیین معنای حقوق بشر پرداخته و در نهایت، هویت مشترک همه تعریفها را در این میداند که: حقوق بشر مربوط به انسان بما هو انسان است و در برخورداری از آن جز انسان بودن، هیچگونه قیدی لحاظ نمیگردد، لکن به دلیل اختلاف نظر در چیستی «حق» و «حقیقت انسان»، این حقوق به صورتهای گوناگون تفسیر شده است. چنانکه وجود تفسیرهای مختلف از آن، سبب شده تا مفهوم این حقوق در یک اصطلاح خاص، تنها بر حقوق بشر مدرن اطلاق گردد.
Machine summary:
بنابراين ، سئوال اصلي اين است که حقوق بشر چگونه تعريف ميشود و در چه اصطلاحاتي به کار ميرود؟ اين سئوال ميتواند در قالب سه پرسش فرعي مطرح گردد: ـ مفردات حقوق بشر، يعني واژگان «حق » و «بشر»، در چه معاني به کار ميروند و در ترکيب حقوق بشر کدام يک از آن معاني اراده ميشود؟ ـ با توجه به معناي «حق » و «بشر»، معناي «حقوق بشر» چيست و چگونه تعريف ميشود؟ ـ مفهوم حقوق بشر در چند اصطلاح به کار ميرود و در گفتمان فلسفي حقوق بشر ٦ کدام اصطلاح قصد ميشود؟ فرضيه پژوهش آن است که حقوق بشر با توجه به ماهيت حق و حقيقت بشر معنا و تعريف ميشود و اختلاف نظر درباره چيستي حقوق بشر ريشه در مباحث فلسفه حق و انسان شناسي دارد.
همچنين ، بشر آفريده خداوند و بهره مند از فطرت خداخواهي است (مصباح يزدي ، 14 (447 :1376 اينک ميتوان به پاسخ اين مسئله پرداخت که انسانِ موضوع حقوق بشر، کدام انسان است ، آيا حقوق بشر، صرفا بهُ بعد طبيعي انسان نظر داشته و او را در حد يک حيوان برتر که داراي قوه عقل و اختيار است فرض ميکند يا فطرت الهي و جنبه هاي متعالي وجود او را نيز درنظر ميگيرد؟ به نظر ميرسد آنچه از انسان در گفتمان حقوق بشر معاصر قصد ميشود، چيزي فراتر از تعريف ماهوي حيوان ناطق نيست ، چون موضوع اين نظام حقوق بشري، «انسان بما هو انسان » است که صرفاً موجود زنده اي برخوردار از عقل ، آزادي و اختيار تلقي ميشود، اما هم ساحت هاي روحاني و الهي بشر مغفول مانده و هم ويژگيها و صفات عرضي انسان ، مثل فرهنگ ، قوميت ، نژاد، زبان و غير آن ناديده گرفته شده است .