Abstract:
علی (ع)، امام اوّل شیعیان و خلیفة چهارم اهل سنّت میباشد؛ وی به دلیل برخورداری از جایگاه رفیع در میان پیروان دو فرقه، بدون هیچ گونه محدودیّتی در متون تالیف شده از جانب شیعیان و اهل سنّت ستوده شده است؛ امّا این بدان معنا نیست که ایشان از جانب دو فرقه با یک نگرش مدح و ستایش شده باشند. اگر چه در دوران پیش از صفویّه، شیعیان در ابراز و تبلیغ عقاید خود با محدودیّت بیشمـاری روبرو بودند؛ امّا علاقه و گرایش خاطر خود را به ائمة اطهار – علیهمالسّلام- ابراز نمودهاند. حضرت علی (ع) در تاریخ، پیش از این به خاطر سجایای اخلاقی بیشماری؛ نظیر شجاعت، دانش، سخاوت و... مورد ستایش قرار گرفته بود، در دورة صفویّه به عنوان سمبل عدل و از طرفی دیگر به عنوان سمبل حقیقت محمّدیه مطرح گردید. به گونهای که دیگر سجایای اخلاقی ایشان تحتالشّعاع این دو مقوله قرار گرفت. این فرآیند، عامل شکلگیری دو نگرش مثبت، امّا متفاوت در دو برهه از تاریخ ادبیّات فارسی گردید.این رویه، بیانگر این مساله است که علاوه بر تغییر سبکها، تغییر مذهب نیز عامل موثّری در تغییر محتوای متون ادبی و تغییر نگرش ادبی میشود.
Machine summary:
او در شورش مسلمانان در مسجد به قتل رسید: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} از اعمال برجستة عثمان، جمع آوری قرآن است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 2-1- ستایش امام علی (ع) جنبههای اخلاقی مورد ستایش امام علی (ع) در متون ادبی با گرایش اهل تسنّن بسیار زیاد است، حتّی در این دوره نیز که کم و بیش سختگیریهایی در زمینة ابراز ارادت به آن امام بزرگوار وجود داشت، مدح ایشان بر سایر خلفا برتری داشت که خود گویای توجّه ویژة ایرانیان به ایشان میباشد.
در آثار ادبی پیش از صفويّه، امام علی (ع)، در بسیاری از اشعار به خاطر این ویژگی، به عنوان الگو مطرح شده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مروّت حضرت علی (ع)، تا بدان جا است که به مساعد بودن شرایط قاتل خویش نیز توجّه کرده و او را بر خود مقدّم میدارد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 2-1-3- سخاوت در وصف سخاوت بیمانند آن حضرت، خداوند در قرآن کریم فرموده است: «و یطعمون الطعام علی حبه مسکیناً و یتیماً و اسیراً.
(ابن ابیالحدید، 1965: 2/ 173( هرچند، روایاتی نیز در مورد شدّت دقّت ایشان در برقراری عدل موجود است؛ امّا باید توجّه داشت که عمدتاً این شواهد حاکی از رعایت عدل اقتصادی است، در حالی که از فحوای کلام مولای متّقیان چنین برداشت میشود که عدل ایشان، عام تر و جهان شمول تر بوده است و علاوه بر این؛ عمر، خود، راوی روایتی از پیامبر بوده که علی را عادل ترین یار خود نامیده است.