Abstract:
بیشکّ اختراع خطّ، یکی از مهمّترین دست آوردهایی است که انسان به آن دست یافته و در طیّ اعصار مختلف، به تکامل و شکوفایی آن پرداخته است؛ در همین راستا مسلمانان به دنبال توصیة قرآن کریم وتشویق شخص پیامبر اکرم (ص) ورهنمودها ی حضرت علی (ع) که سرآمد خوشنویسان بود؛ در جهت نیکو کردن خطّ شان، جدیّت وافری از خودنشان دادند، تا اینکه شان کتابت قرآن کریم را داشته باشند.
در میان هنرهای اسلامی، خوشنویسی هنری است که ضرورتش از کتابت قرآن کریم ناشی شده و تا پیش از نزول قرآن، هنری به نام خوشنویسی در میان اعراب متداول نبوده است. پس از نزول قرآن، مسلمانان کوشیدند تا ظاهر قرآن را نیز همانند آیات و کلمات آهنگین و گوشنواز آن، زیبا و چشمنواز کنند؛ این بود که هنر خوشنویسی در میان جوامع اسلامی رواج یافت. قداست قرآن کریم موجب شده است تا خوشنویسی نیز همچون هنری مقدّس که حاکی از پاکی و لطافت روح و انضباط درونی خوشنویس است، در میان هنرهای اسلامی جایگاه ویژهای را به خود اختصاص دهد. به سبب حمایتهای حاکمان وشاهزادگان دردورة تیموری خطوط متنوّع و بسیار زیبایی به دست مسلمانان ابداع گردید. پژوهش حاضر بر اساس تحقیق کتابخانهای و بازدید از موزهها انجام گرفته ودرصدد است که به بررسی نقش حاکمان تیموری در سیر تحوّل خوشنویسی بپردازد؛ در این راستا ابتدا به تعریف خطّ واهمّیّت خوشنویسی اسلامی، ریشههای خطّ عربی و آنگاه به تحوّلات خطّاطی، تحوّل خطّ در دورة تیموریان و حامیان و هنرمندان برجسته پرداخته شده است.
Machine summary:
نقش حاکمان تیموری درتحول خوشنویسی اسلامی خداویردی عباسزاده 1 امیر مندالی 2 چکیده بیشک اختراع خط، یکی از مهمترین دست آوردهایی است که انسان به آن دست یافته و در طی اعصار مختلف، به تکامل و شکوفایی آن پرداخته است؛ در همین راستا مسلمانان به دنبال توصیة قرآن کریم وتشویق شخص پیامبر اکرم (ص) ورهنمودها ی حضرت علی (ع) که سرآمد خوشنویسان بود؛ در جهت نیکو کردن خط شان، جدیت وافری از خودنشان دادند، تا اینکه شأن کتابت قرآن کریم را داشته باشند.
(ف698 ق)کار مهم وی این بوده است : خطوطی را که دو فرزند ابن مقله وابن بواب به قوام ونظام آورده بودند بر اساس مقیاس آن دو مورد دقت نظر قرار داد و شش قلم ثلث، نسخ، ریحان، محقق، توقیع و رقاع را با جدیت تمام اصلاح و ترویج کرد.
خط و خوشنویسی، همگام با ادوار شکوفایی و انحطاط تمدنها رشد میکند و به رخوت وسستی دچار میشود و این دو پدیده از هم جدایی ناپذیرند، هرکجا رشد و مدنیت وجود دارد، خط هم به عنوان یکی ازجنبههای بارز آن خود نمایی میکند و بر عکس؛ به عبارت دیگر خط و خوشنویسی درطول تاریخ نیاز به حامی وتکیه گاه دارد؛ چرا که خوشنویس باید تأمین اقتصادی و سکون داشته باشد تا بتواند قدرت و توانایی دل خویش را برنوک خامه جاری سازد؛ بنابراین با توجه به بررسیهای به عمل آمده در این مقال میتوان گفت: هرگاه حکمرانان از هنر و هنرمندان حمایت کردهاند، این هنر اوج قلههای ترقی را طی کرده ولی زمانی که از طرف حکمرانان مورد بیمهری قرار گرفته، سیر نزولی پبدا کرده است.