Abstract:
بررسی ساختاری داستان با ولادیمیر پراپ آغاز شد. اساس کار پراپ بر پایه اعمال شخصیّت¬های داستان است؛ به این شکل که در نظام نوینی به بررسی ساختار صد داستان از داستان¬های پریان روسی پرداخت. پیش از او، عموم محقّقان به طبقه¬بندی موضوع می¬پرداختند که نتیجه¬ای جز آشفتگی در برنداشت. پراپ پس از بررسی و تجزیه و تحلیل صد داستان به این نتیجه رسید که هرچند شخصیّت¬های قصّه¬ها متنوّع هستند، امّا عملشان از شمار معیّنی تجاوز نمی¬کند و در سی و یک عملکرد محدود می¬شود. به اعتقاد وی قصّه¬های پریان روسی علی¬رغم ظاهر متنوّع و متکثّری که دارند، دارای ساختاری مشخّص و عناصر ثابت و متغیّری هستند. پراپ "ریخت¬شناسی" را توصیف داستان¬ها بر پایه اجزای سازنده آن¬ها و ارتباط این سازه¬ها با یکدیگر و یا کلّ قصّه تعریف کرد. می¬توان گفت گرشاسب¬نامه اسدی طوسی دومین اثر بزرگ حماسی در ایران است. گرشاسب¬نامه داستان منظومی است که نسخ مختلف آن 7 تا10 و11هزار بیت است. این نوشتار، تحلیل ساختارگرایانه دو داستان از گرشاسب¬نامه بر اساس نظریّه ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ است تا انطباق نظریّه وی بر این داستان¬ها مشخّص شود و ارزش والای کار پراپ بیش از پیش نمایان گردد
Machine summary:
": از آن ده برهمن یکی مرد پیرهنرمند گرشاسب گر نام تستبه مردی جهان را بخواهی گرفتبه بند آوری بازوی منهراس برین مژده خواهم کز این کارزار بر آن خانه و آن بت پرستان گزند که گر دختر شاه کابل به جامبدان که فریبست،نازش مخر دوم گرت روزی ز پیش سپاهمشو،گرچه زن لابه سازد بسیسوم پند شهری که نو ساختیهمه بومش از ریگ دارد نهادبه پیشش بر از چوب ورغی ببند به آواز گفت ای یل گردگیرنیای تو جمشید شه بُد درستبسی رزم ها کرد خواهی شگفتاز آن دیو گیتی کنی بی هراسچو رفتی به بتخانۀ سوبهارنسازی،که یزدان ندارد پسند گهِ بزم آرد می لعل فامبفرمای تا او خورد،تو مخور زنی در یکی خانه خواند ز راهبه جای تو بفرست دیگر کسیبه رنج اش بسی گنج پرداختیهمی خواهد آکندن از ریگ بادچو بستی،ز ریگش نباشد گزند (همان:225و226ب 61-64و70-80) 8- نخستين كاركرد بخشنده: (D) چو گرشاسب آن رزم و پیکار دید به شبرنگ مه نعل گردون نورددو دستی همی کوفت بر مغز و ترگدل کوه نعلش همی چاک زدسواران رمان گشته بی هوش و هالگرفتاریان با همه هرچه بود جهان پر سوار صف او بار دیددرآمد،برافراخت گرز نبردهمی ریخت ز الماس کین زهر مرگز خون خرمن لاله بر خاک زدپیاده ز پیلان شده پایمالسپهبد به زاول فرستاد زود(همان:232و233ب 95-98و102و111و117) 9- واکنش قهرمان- مبارزه و پیروزی- رفع التیام: (E) (I-H)و(K) در راه زنی از داخل خانه‌ای، گرشاسب را صدا می‌کرد و به داخل خانه فرا می‌خواند: به ره در میان بُد یکی تنگ کوی همی جُست از نامداران نشانبگویید تا اندرین خانه زود زنی دید پاکیزه و خوب رویکه گرشاسب کاو افسر سرکشانبیاید که داردش بسیار سود (همان:236ب 65-67) 10- فریبکاری: )η ( گرشاسب به یاد سخنان برهمن افتاد و یکی از کسانی را که در نهان دشمنش بود، به درون خانه فرستاد.
(
, 
, 
)
