Abstract:
آثار ادبی هر ملّت آیینه تمام نمای فرهنگ و ادب آن ملّت است که بخش مهمّی از فرهنگ و تمدّن هر ملّت را تشکیل می¬دهد. یکی از این گنجینه¬های گران‌بهای ادب فارسی جنگ¬ها و سفینه¬های برجای مانده از سده¬های پیشین است که غالبا به صورت دست نوشته در گوشه و کنار کتابخانه¬های داخل و خارج کشور در زاویه نسیان و فراموشی است. یکی از این آثار مجموعه رباعیّاتی است که سعدبن ابی¬بکر معروف به حکیم الهی در قرن دهم هجری گردآوری نموده است. این مجموعه مشتمل بر 3827 بیت، گلچینی از رباعیّات شاعران مختلف است که در 164 برگ توسّط کاتبی ناشناس کتابت شده است و تنها دست نوشته باقی مانده از این اثر به شماره17063 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می¬شود. با توجّه به اینکه مجموعه رباعیّات حکیم الهی تاکنون ناشناخته باقی مانده است، لذا نگارنده بر آن شد تا در این مقاله ضمن معرّفی این اثر به بررسی نکات ادبی آن نیز بپردازد.
Machine summary:
این مجموعه مشتمل بر 3827 بیت، گلچینی از رباعيّات شاعران مختلف است که در 164 برگ توسّط کاتبی ناشناس کتابت شده است و تنها دست نوشتۀ باقی مانده از این اثر به شمارۀ17063 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود.
با توجّه به اینکه مجموعه رباعيّات حکیم الهی تاکنون ناشناخته باقی مانده است، لذا نگارنده بر آن شد تا در این مقاله ضمن معرّفی این اثر به بررسی نکات ادبی آن نیز بپردازد.
متأسفانه با وجود تلاش‌های بسیاری که در سدۀ اخیر برای معرّفی و تصحیح گنجینۀ غنی ادبيّات منظوم فارسی به وسیلۀ پژوهشگران و اندیشمندان صورت گرفته، مجموعه رباعيّات سعدالهی هنوز در پردۀ خمول و گمنامی باقی مانده است؛ نگارنده بر آن شد تا در این جستار ضمن معرّفی این اثر به بررسی نکات ادبی آن نیز بپردازد.
تنها در تعداد محدودی از کتب و مقالات، نامی از سعدالهی و مجموعه رباعيّات گردآوری شده توسط وی ذکر شده‌است: 1- مهرداد چترایی، در مقاله‌ای تحت عنوان اشعار نویافتۀ شاعران قدیم کرمان در سفینۀ سعدالهی، ضمن معرفی این دست نوشته و تدوین کنندۀ آن، اشعار چند شاعر قدیم کرمان را از نسخۀ خطّی آن سفینه تصحیح کرده است.
معرّفی دست نوشتۀ منحصر به فرد اثر سعدالهی مجموعه‌ای از رباعيّات شعرای مختلف پیش از سدۀ دهم هجری را از سفاین و دواوین انتخاب نموده و بدون ذکر نام شاعر به صورت موضوعی طبقه‌بندی و به همراه مقدّمه‌ای مصنوع در نعت پیامبراکرم(ص) و بزرگان دین و تعریف رباعی و تاریخچۀ آن گردآوری کرده و این مجموعه را که دارای چهار قسم و هرقسم دارای چندین باب و بخش از خود به یادگار گذاشته است.
(
, 
, 
)
