Abstract:
هرچند قانون مجازات اسلامی در بخشهای قصاص و دیات جنایات را به عمدی، شبه عمدی و خطایی تقسیم میکند، اما در لابهلای قانون با عناوین دیگری چون قتل غیرعمدی مواجه میشویم که در مقایسه با تقسیم یاد شده مبهم به نظر میآیند. جنایتهای غیرعمدی ناشی از تقصیر در رانندگی که در فصل بیست و هفتم کتاب پنجم قانون مذکور آمدهاند از این دستهاند. نوشته حاضر با ریشهیابی این اصطلاح در قوانین پیشین و مقایسه نسبت آن با تقسیم سهگانه قانون مجازات اسلامی، جنایت ناشی از تقصیر در رانندگی را جرم مستقلی در عرض تقسیم یاد شده ندانسته و آن را به عنوان قتل در حکم شبه عمد شناسایی میکند.
Machine summary:
بیاحتیاطی ، بیمبالاتی ، تقصیر، جنایت در حکم شبه عمدی ، جنایت شبه عمدی (شبیه عمد)، جنایت ناشی از تقصیر در رانندگی ، قتل غیرعمدی درآمد ماده ٧١٤ قانون مجازات اسلامی مقرر میدارد: «هرگاه بیاحتیاطی یا بیمبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یـا عـدم مهـارت راننـده (اعم از وسائط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی ) یا متصدی وسیله موتوری منتهـی بـه قتـل غیرعمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخـت دیـه در صـورت * سردبیر مجله حقوقی دادگستری و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع ).
18 اگر جنایت شبه عمدی را در واقع جنایت خطایی شبیه به عمدی بدانیم ــ بـدین صورت که فرد را به واسطه خطای در قصد خطاکار بدانیم نه عامد، اما مجازات او را از آن نظر که خودش ضامن پرداخت دیه است شبیه عمـد بـه شـمار آوریـم ـ منظـور از خطـای محض همان عنوان خطا است اما نه در صورتی که شبه عمـدی یـا در حکـم شـبه عمـدی باشد.
٣. جنایت غیرعمدی در قانون مجازات اسلامی قانون مجازات اسلامی به رغم آنکه به تبعیت از فقه امامیه جنایتها را از منظـر رکـن روانـی به عمدی ، خطایی و شبه عمدی تقسیم مـی کنـد (م ٢٠٤) و عنـاوین خطـای محـض ، در حکم شبه عمد و در حکم خطای محض را نیز به کار میبندد، در مـواد ٦١٦ و ٧١٤ تـا ٧١٧ با توجه به سابقه ای که از آن یاد شد اصطلاح قتـل و ایـراد صـدمه غیرعمـدی را نیـز کـه برگرفته از نظام تقسیم جرائم در قانون مجازات عمومی است به کار میگیرد.