Abstract:
درباره آنچه برای مردم احساس شادکامی و سعادتمندی میآورد رویکردهای مختلفی وجود دارد. این موضوع از دیرباز موردتوجه اندیشمندان، فلاسفه و روانشناسان بوده است. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی لذتبری سعادتنگر بر اساس متون اسلامی (قرآن و حدیث) انجام شد. در این پژوهش، بهمنظور تحلیل مولفههای مفهومی لذتبری و سعادتنگری از جملات توصیفی- تبیینی متون اسلامی (قرآن و حدیث) از روش تحلیل محتوا و بهمنظور تبیین ساختار مفهومی لذتبری سعادتنگر از روش معناشناسی زبانی استفاده شد. بدین منظور، بهواسطه واژگان و مفاهیم جمعآوری شده در حوزه معنایی لذتبری و سعادتنگری، جملات توصیفی- تبیینی مرتبط با موضوع در متون اسلامی جستجو و انتخاب شدند. برای تعیین مولفههای مفهومی نیز عملیات مقولهبندی و مفهومسازی بر مضمونهای اصلی متون انتخابشده انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد ساختار مفهومی لذتبری سعادتنگر بر اساس متون اسلامی بر چهار مولفه اصلی شامل تجربه لذت (در قلمرو لذتهای مادی، روانشناختی و معنوی)، هشیاری در لذتبری، جهتگیری سعادتنگر در لذتبری و فرآیندهای دستیابی به سعادت مبتنی است.
Machine summary:
تلخیص و مرکزیسازی مضمونهای استخراجشده از متون اسلامی در مؤلفه «تجربه لذت» مؤلفه مفهومی تعریف مضمونهای استخراجشده تجربه لذت اختصاص دادن بخشی از زمان در زندگی برای خلوت خویش و لذت بردن از موضوعات حلال و سالم توصیه به اختصاص زمانی برای پرداختن به لذتهای حلال و سالم تصریح به نقش لذتبری در کنترل زمینههای افسردگی تبیین سازوکار تأثیر لذت و شادی در کنترل زمینههای افسردگی بر اساس جدول 4-5، سه مضمون استخراجشده در مؤلفهای با عنوان تجربه لذت تلخیص و مرکزیسازی شدهاند که تحلیل محتوای آنها به شرح زیر است: اول) توصیه به اختصاص زمانی برای پرداختن به لذتهای حلال و سالم: در گروهی از روایات توصیه شده است که عاقل زمانی را برای نیایش با پروردگار، محاسبه اعمال خود در گذشته و آینده تفکر در آیات الهی اختصاص دهد و زمانی را برای بهرهمندی از لذتهای حلال داشته باشد که این بخش آخر، عامل نیروبخشی برای آن کارهای دیگر محسوب شده و موجب نشاط قلب، تفریح و آسودگی خاطر از مشغلههای روانی است (صدوق 1403، 334؛ صدوق 1362، 2، 525) و در اسناد دیگری (طوسی 1414، 540؛ کلینی 1407، 5، 87؛ حرانی 1404، 411-410) نیز همین معنا وجود دارد.
تلخیص و مرکزیسازی مضمونهای استخراجشده از متون اسلامی در زیرمؤلفه «تعالیگرایی» مؤلفه مفهومی تعریف مضمونهای استخراجشده تعالیگرایی جهتگیری به ارتباط با خداوند متعال و موضوعات مرتبط با امر الهی مانند فضیلتهای انسانی و توشه برگرفتن برای زندگی جاوید آخرت آنچه خداوند روزی میکند بهتر و پایدار است.