Abstract:
آب از منابع محدود و طبیعی که برای بقای انسان ضروری است. در بین منابع آبی، آب های زیرزمینی برای انواع فعالیت های انسانی از منابع ارزشمند محسوب می شود. درحوزه آبخیز دشت بجستان بهره برداری از منابع آب شرب به دلیل مشکلات عمده ای که در منطقه به لحاظ پایین بودن مقدار نزولات جوی و بالابودن میزان هدایت الکتریکی وجود دارد، بیشتر توسط چاه ها صورت می پذیرد. هدف از انجام این پژوهش پهنه بندی پارامترهای کیفی شرب آب های زیرزمینی دشت بجستان براساس طبقه بندی های استاندارد شولر و تهیه نقشه های کیفیت آب شرب و سپس روندیابی تغییرات کیفیت آب زیرزمینی از نظر پارامترهای موثر بر کیفیت آب شرب و نیز تعیین مناسب ترین نقاط براساس اطلاعات موجود در سطح منطقه است. ابتدا پهنه بندی پارامترهای شرب طی یک دوره 8 ساله با درنظر گرفتن بهترین روش درون یابی انجام شد و مساحت طبقات به دست آمد. در مرحله بعد، اقدام به بررسی تغییرات روند کیفی آب شرب طی دو دوره 4 ساله شد و درنهایت براساس روش پدافند غیرعامل محل های مناسب برداشت آب شرب براساس مقادیر مجاز TDS مشخص شد. نتایج نشان داد بهترین روش درون یابی برای پارامترهای کیفی آب، تخمین گر آماری (IDW) بود، همچنین در دشت بجستان 5/ 26 درصد از منطقه در کلاس نامناسب، 66 درصد دارای کیفیت نامطبوع و تنها 7 درصد از منطقه دارای کیفیتی متوسط از نظر شرب است. در انتها مکان های مناسب از نظر شرب تعیین شد؛ این مکان ها در اصل محل های برداشت آب جهت کشاورزی است و پیشنهاد می شود این چاه ها پلمپ شده و در موارد اضطراری به منظور شرب مورد استفاده قرار گیرند.
Machine summary:
بـه منظـور بررسی تغییرات مکانی پارامترهای کیفـی آب زیرزمینـی بـا اسـتفاده ازروشهـای زمـین آمـار براساس اطلاعات برداشت شده از چاههاصورت پذیرفت ؛دراین راسـتا پـس ازبـرازش بهتـرین مدل واریوگرام به ساختارفضایی دادههای کیفی آب، ارزیابی دقت روشهای مختلف درونیـابی درمحیط نرمافزار ArcGIS، بهتـرین روش درونیـابی براسـاس کمتـرین RMSE انتخـاب شـد (پورمقدس ، ٣٢:١٣٨٠؛ یمانی و همکاران ، ١٣٩٥: ٣٤) پهنه بندیپارامترهای مختلف کیفی آب زیرزمینی برای مصارف شرب مکانهـای مناسـب ر برای مصارف شرب مشخص میکند،این که چه مناطقی در محدودههـای مختلـف خـوب، قابـ قبول، نامناسب و ...
جدول ٦مساحت تغییرات مکانی کلاسهای مختلف سولفات در دو دوره ٤ساله {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} نتایج روندیابی سدیم نشان میدهدکه بیشترین سطح تغییرات مکـانی در دوره دوم نسـبت به دوره اول با استناد بر شکل ١٠و جدول ٧مربوط به تغییرات کیفیت از کلاس کاملا نامطبوع به کلاس نامناسب و کمترین سطح این تغییرات مربوط به تغییر کیفیت از کـلاس متوسـط بـه کلاس غیرقابل شرب است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) جدول ٧مساحت تغییرات مکانی کلاسهای مختلف سدیم در دو دوره ٤ساله {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} نتایج روندیابی کلر نیز نشان میدهد که در هر دو دوره بیشترین سـطح مربـوط بـه کـلا کاملا نامطبوع و کمترین سطح مربوط به کلاس غیرقابـل شـرب بـوده اسـت .
(رجوع شود به تصویر صفحه) جدول ١١مساحت تغییرات مکانی کلاسهای مختلف آب شرب در دو دوره ٤ساله {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} درنهایت بررسی روندیابی کلی کیفیت آب شرب دردشت بجستان نشان میدهدکـه در هـر دو دوره بیشترین سطح مربوط به کلاس کاملانامطبوع و کمترین سطح آن در دوره اول مربوط به کلاس متوسط و در دوره دوم مربوط به کلاس نامناسب بوده است .
(
, 
, 
)
