Abstract:
پویایی و پیشبینیناپذیری یکی از ویژگیهای انکارناپذیر سیاست بینالمللی است و همین مسئله در سیاست خارجی دولتها نیز بهوضوح قابلرؤیت است. در همین راستا شاید بتوان سیاست خارجی ژاپن را بهعنوان یک نمونه از سیاست خارجی پویا و در حال تغییر مورداشاره قرارداد. شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم منجر به تحولات عظیم درصحنه سیاست خارجی این کشور شد و وضعیت امنیتی آن را بهطور کامل تغییر داد. بهمرورزمان و بهویژه بعد از جنگ سرد ما شاهد آن هستیم که سیاست امنیتی این کشور دچار فرازوفرودهای بسیاری شده و گاه رفتار متناقضی از خود نشان داده است؛ رفتاری که به تعبیر پیترکاتزنشین به «اسکیزوفرنی در سیاست خارجی» شباهت دارد. همین رفتار متناقض ژاپن باعث شده است که سیاست خارجی ژاپن به یک معما تبدیلشده و درک آن سخت شود. در این مقاله ابتدا تلاش میشود تا تغییرات طولانیمدت در سیاست خارجی ژاپن از دوره بعد جنگ جهانی دوم تا سال ۲۰۱8 میلادی بررسی و به این سؤال پاسخ داده شود که هویت امنیتی ژاپن از سال 1945 تاکنون (2018) چه فرایندی را طی کرده است؟ در راستای پاسخ به این سؤال دورههای سیاست خارجی ژاپن به سه دوره زمانی ۱۹۴۵ تا ۱۹۹۰، ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۱ و ۲۰۰۱ تا 2018 تقسیمشده و استدلال میشود که در طی دوره پس از جنگ جهانی دوم ژاپن از یک دولت صلحطلب منفعل به یک دولت صلحطلب فعال تبدیلشده است. روش پژوهش پیش رو توصیفی –تحلیلی بوده و با تکیهبر منابع کتابخانهای انجام میشود.
Machine summary:
مهم تر از همه ، تغییر محیط امنیتی خارجی مسـئله تقسـیم بـار میـان متحـدان را مطـرح کـرد و درنتیجه فشار برای تعریف مجدد سیاست امنیتی ژاپن افزایش و نیاز به حضور ژاپـن در عرصه بین المللی شدیدا احساس شـد (١٠ :٢٠٠٧,Atanassova- Cornelis) در ادامـه بـه مهم ترین این بحران ها اشاره می شود: ١.
اهمیت سـند جدیـد ایـن بـود کـه تعریـف عملیاتی همکاری امنیتی دوجانبه را طبق ماده ٦ تعریف می کـرد و گسـترش جغرافیـایی اتحاد، بحران های منطقه ای و درمجموع شرایط منـاطق اطـراف ژاپـن را در برمی گرفـت (٢٠٠٧١٦,Atanassova-Cornelis) در سال ٢٠٠٠ بـازهم سـند راهبـردی همکاری هـای امریکا و ژاپن بازنگری شد و همکاری دو کشور به همکاری های چندجانبـه ارتقـا پیـدا کرد؛ اما همچنان منـع ورود در جنـگ همه جانبـه و عملیـات متقابـل در هنگـام دفـاع و 1.
به این ترتیب دستورالعمل برنامه دفاع ملی مفهوم جدیدی از نیروهای دفاع چندمنظوره ، انعطاف پذیر و مؤثر را معرفـی کـرد کـه نـه تنها بـه تهـاجم تمام عیار پاسخ می دهد، بلکه به تهدیدات جدید و شرایط متنوع نیز پاسخ می دهـد و نیـز فعالانه در فعالیت های همکـاری بین المللـی صـلح دخالـت می کنـد بـه این ترتیب ، نقـش نیروهـای دفــاع از خـود از داشــتن «اثــر بازدارنــده » بــه «پاســخ » تبــدیل خواهــد شــد (٢٠ :٢٠٠٧,Atanassova-Cornelis) دســتورالعمل برنامــه دفــاع ملــی بــه تعــدادی از موافقت نامه های امنیتی ایالات متحده و ژاپن در سـال ٢٠٠٦ منجـر شـد کـه راه را بـرای گسترش دامنه اتحاد باز می کرد.
Changes in Japan’s Foreign and Security Policy, European Institute of Japanese Studies, No 211, Retrieved from: https://swopec.