Abstract:
هدف این پژوهش مطالعه فهم و ادراک اعضای هیئت علمی از مفهوم آزادی آکادمیک بود. رویکرد پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی بود که در بخش کیفی از روش پژوهش پدیدارشناسی و برای جمع آوری داده ها از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. مشارکت کنندگان در بخش کیفی 21 نفر از اعضاء هیات علمی دانشگاه کردستان بودند، که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و فرایند جمع آوری اطلاعات تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. جهت تحلیل یافته های این بخش از روش تحلیل مضمون استفاده شد. نتایج پژوهش در بخش کیفی شامل شش طبقه آزادی در پژوهش و تحقیق، آزادی در تدریس و عمل آموزش، آزادی از خودسانسوری، حفظ استقلال عمل سازمانی نهادهای دانشگاهی، آزادی از تلقین و القاء و رعایت حقوق مشروع دانشجویان بود. روش پژوهش در بخش کمی توصیفی- پیمایشی بود. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته (33 سوالی) و شامل 6 خرده مقیاس و محتوای آن برگرفته از داده های بخش کیفی و ادبیات موضوع بود. جامعه آماری در بخش کمی 130 نفر از اعضاء هیات علمی دانشگاه کردستان بودند که براساس فرمول کوکران انتخاب شدند. داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS و با بهره گیری از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. از نظر اعضای هیئت علمی، بعد حفظ استقلال عمل سازمانی نهادهای دانشگاهی بیشترین و بعد رعایت حقوق مشروع دانشجویان کمترین اهمیت را در شکل دادن به مفهوم آزادی آکادمیک داشته است. نتایج آزمون تحلیل واریانس نیز حاکی از آن است که آزادی از خودسانسوری، آزادی از تلقین و القاء، حفظ استقلال عمل سازمانی نهادهای دانشگاهی در حوزه علوم انسانی و اجتماعی نسبت به حوزه های علوم پایه و فنی- مهندسی دارای اهمیت بیشتری است.
Machine summary:
جدول ١٠: آزمون فریدمن ، تفاوت میانگین بعد آزادی از خودسانسوری {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} نتایج جدول ١٠ نشان میدهد که اولویت قرار دادن اندیشه نقادانه علمی و آکادمیک در محیط دانشگاه با میانگین (٣/٩١) و رتبه (٣/٦٣) بیشترین اهمیت را در میان سوالات بعد آزادی از خودسانسوری دارد و به دور بودن فضای علمی از سیطره دیدگاه ها، نگرش ها و جهت گیریهای سیاسی مدیران داخل و خارج از دانشگاه با داشتن میانگین (٣/١٦) و رتبه (٢/٤٨) کمترین تاثیر را در بین سوالات بعد آزادی از خودسانسوری داشته است .
تفاوت میانگین ها حاکی از آن است که ابعاد آزادی از خودسانسوری، آزادی از تلقین و القاء و حفظ استقلال عمل سازمانی نهادهای دانشگاهی، براساس نظر اعضای هیئت علمی، حوزه آموزشی و پژوهشی علوم انسانی و اجتماعی نسبت به دو حوزه دیگر علوم پایه و فنی- مهندسی، از اهمیت بیشتری در ایجاد فضای آزادی آکادمیک برخوردار است .
براساس نتایج بخش کیفی آزادی آکادمیک از دیدگاه اعضای هیئت علمی دارای ٦ بعد است : ١- آزادی در پژوهش و تحقیق ، ٢- آزادی در تدریس ، ٣- آزادی از خودسانسوری، ٤- حفظ استقلال عمل سازمانی نهادهای دانشگاهی، ٥- آزادی از تلقین و القاء و ٦- رعایت حقوق مشروع دانشجویان .
در بخش کمی پژوهش نیز نشان داده شده که بعد حفظ استقلال عمل سازمانی نهادهای دانشگاهی دارای اولین اولویت در حوزه ی آزادی آکادمیک از دیدگاه اعضای هیئت -علمی است .
Academic Freedom for Faculty Members and Students: A Case Study of the Faculty of Education at Tribhuvan University in Nepal.