Abstract:
بر طبق قواعد کلی حاکم بر نظام حقوقی اسام چون قاعده لاضرر و نفی عسر و حرج
ضرر و زیان معنوی در کنار ضررهای مادی وارده به اشخاص باید جبران شود. در خصوص
نحوه جبران ضررهای مادی اختاف نظر چندانی به چشم نمی خورد و می توان با اعاده وضع
به حالت سابق خسارت وارده را جبران کرد اما درخصوص خسارت معنوی به دلیل سختی
سنجش میزان خسارت و تنوع انواع خسارات وارده، شیوه جبران آن نیز متفاوت خواهد بود.
در تمامی موارد نمی توان از طریق اعاده وضع به حالت سابق خسارت معنوی را جبران نمود
بلکه در پار های موارد با پرداخت مبلغی پول و گاه با مطالبه خسارت اسمی و یا عذرخواهی
رسمی و درج در روزنامه و ... خسارت وارده به شخص را جبران نمود. در این مقاله به بررسی
شیوه های جبران انواع مختلف خسارت معنوی می پردازیم.
Machine summary:
در نظــام حقوقــی مــا نیــز نســبت بــه امــکان جبــران این گونــه خســارت ها و حــدود و ثغــور آن ابهــام جــدی وجــود دارد و درپـاره ای از اظهارنظرهـا کـه از سـوی مراجـع قانونـی چـون شـورای نگهبـان و شـورای عالــی قضایــی ســابق مبنــی بــر عــدم امــکان جبــران ایــن خســارت بــه طریــق مــادی و مغایــرت آن بـا موازیـن شـرعی شـده اسـت ، ایـن تردیـد را بـه وجـود آورده کـه امـکان مطالبـه خسـارت معنـوی وجـود نـدارد.
برخـلاف زیان هـای مـادی کـه محاسـبه آن بـه راحتـی ممکـن اسـت و می تـوان بـا پرداخـت بـدل یـا عـوض مـال مزبـور وضعیـت زیـان دیـده را بـه حالـت سـابق بازگردانـد، در زیان هـای معنـوی وارده بـه اشـخاص قابلیـت اعـاده وضـع بـه حالـت سـابق وجـود نـدارد و ترمیـم خسـارت بیشـتر جنبـه تسـکین دهنـده دارد.
در یــک نــگاه کلــی روش هــای جبــران خســارت را کــه از ســوی دادگاه هــا اعمـال می شـود می تـوان در چهـار روش خلاصـه کـرد: ١- اعـادة وضعیـت سـابق یـا روش عینـی ٢- دادن معــادل ٣- جبــران خســارت بــه روش نمادیــن و اســمی ٤- خســارت تنبیهیــی کیفــری (سـلطانی نـژاد، ١٣٨٠، ص ٣١٦) ٢-١- اعاده وضعیت سابق یا روش عینی اگـر جبـران خسـارت بـه گونـه ای باشـد کـه وضعیـت زیـان دیـده بـه شـرایط قبـل از وقـوع خسـارت برگـردد و زیـان دیـده در شـرایطی قرارگیـرد کـه هیـچ اثـری از خسـارت وارده باقـی نمانــد جبــران بــه بهتریــن و کامل تریــن نــوع تحقــق یافتــه ، ولــی در عمــل بــه ویــژه در بحــث خسـارت معنـوی بـه نـدرت امـکان دارد شـرایط زیـان دیـده کامـلا بـه وضعیـت سـابق برگـردد.