Abstract:
جرائم ضمن هدف قراردادن کرامت و امنیت انسانی و حقوق بنیادین بشری، امنیت جهانی را تهدید و حق برخورداری از امنیت را از انسان ها سلب می کنند. پیشگیری از وقوع جرم، امری بسیار حساس و مهم در سطح ملی و بین المللی است که باید با دید جامع نگر در دستور کار دولت ها قرار گیرد. به دنبال جهانی شدن اقتصاد، فرهنگ، سیاست، حقوق بشر و حقوق کیفری و ظهور برخی جرائم جدید که صلح و امنیت بین المللی را تحت تاثیر خود قرار داده اند با جلوه های جدیدی از جرائم مواجه شده ایم. جرائم جهانی به دودسته سودجویانه و خشونت آمیز (تروریستی) تقسیم می شوند. در ایران، اهمیت بحث پیشگیری از وقوع جرم نیز در بند پنجم اصل 156 قانون اساسی و در زیرمجموعه وظایف قوه قضائیه پیش بینی شده، ولی شکل عملیاتی به خود نگرفته است. در مقوله پیشگیری از وقوع جرم که از مباحث مهم پیشروی دولت ها هست، نیاز به بسیج عمومی و هماهنگی تمامی نهادها و دستگاه های اجرایی دولتی است. در سطح بین المللی، مجامع مربوطه و در راس آن ها سازمان ملل با طراحی کنگره های پنج سالانه پیشگیری از وقوع جرم و برگزاری دوازده کنگره از سال 1955 تاکنون ضمن فراهم نمودن فرصت برای همفکری متخصصان پیشگیری از وقوع جرم، در سطح یک نهاد سیاست گذاری نقش آفرینی می کنند؛ بنابراین با نگاهی تطبیقی به این حوزه، کشورهای مختلف دنیا درزمینه پیشگیری از وقوع جرم تجارب و دستاوردهای باارزشی در اجرای برنامه های ملی پیشگیری از وقوع جرم کسب نموده اند که الگوهای مناسبی جهت پیاده سازی در داخل کشور است.
Machine summary:
بینش های حاکم بر پیشگیری محلی همان طور که قبلا اشاره شد پیشگیری ازلحاظ لغوی به معنی «پیش دستی کردن ، پیشی گـرفتن و بـه جلـوی چیزی رفتن » و نیز به معنـای «آگـاه کـردن ، خبـر چیـزی را دادن و هشـدار دادن » اسـت و در جـرم شناسـی پیشگیرانه ، معنای نخست موردنظر بوده است ؛ یعنی با بـه کـارگیری فنـون مختلـف بـه منظـور جلـوگیری از بزهکاری به استقبال جرم رفته و از آن پیشی گرفت ؛ بنابراین دو بیـنش و رویکـرد متفـاوت نسـبت بـه ایـن مقوله وجود دارد: بینش نخست : رویکرد عام و موسع نسبت به پیشگیری است ؛ هر چیزی که به مقابلـه بـا جـرم و از بـروز آن جلوگیری کرده یا موجبات کاهش آن را فراهم سازد، پیشگیری از جرم تلقی میشود.
الف - اقدامات صورت گرفته در زمینه پیشگیری در مؤسسات دانشگاهی-علمی در قبل از انقلاب ١- دانشگاه تهران در سال ١٣٤٠ خورشیدی با تأسیس اولین موسسه تحقیقاتی علوم جزایی و جـرم شناسـی بر جنبه ی آموزشی، تحقیقاتی و مشورتی آن تأکید نمود و در بنـد ٣ مـاده ١ اساسـنامه آن ، بـه پیـدا کـردن طریقه های مؤثر بر پیشگیری از ارتکاب جرم تأکید کرده است ؛ همچنین در این اساسنامه مقرر شـده اسـت که در زمینه آموزشی نیز موسسه میتواند به منظور تربیت متخصصان در رشـته هـای مختلـف علـوم جنـایی برای کارشناسان حقوق برنامه های خاصـی ترتیـب بدهـد و بـرای افسـران ارتـش ، ژانـدارمری، شـهربانی و قضات نظامی، دوره های نیم ساله تشکیل داده و برای آن هـا گـواهی نامـه مخصـوص جـرم شناسـی صـادر نماید.
باهدف بسط و گسترش اقدامات و فعالیت های شورای عالی پیشـگیری از وقوع جرم در جمهوری اسلامی ایران و الگوبرداری از جمهوری اسلواکی، مناسب تر اسـت کـه در ایـن شورا جزئی از برنامه های این شورا به صورت تلفیقی به وزارت رفاه ، کار و امور اجتماعی سپرده گردد.