Abstract:
سکه های شاهان محلی پارس از جمله اسناد مهم برای شناسایی و بازسازی تاریخ ایالت پارس باستان در دو عصر سلوکی و اشکانی محسوب میشوند. هدف از این پژوهش که با روش توصیفی و میدانی انجام میشود، شناسایی سازه نقر شده بر پشت برخی از سکه های شاهان محلی پارس است. سکه های مورد مطالعه در این پژوهش بیست عدد بوده که اکنون در موزه بانک سپه نگهداری میشوند. ده عدد از این سک ه ها متعلق به گروه اول و دوم شاهان محلی پارس است. ابهامات درباره این سازه، سبب شده تا پژوهشگران و باستان شناسان نظریات مختلفی را در این خصوص ابراز دارند. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، دلیل نقر این سازه بر سکه ها با توجه به آثار و شواهد موجود باستان شناسی پیشینه مذهبی آن بوده است چنانکه در سازه منسوب به کعبه زردشت در نقش رستم نیز این امر قابل مشاهده است. نقر این سازه در ضرب سک ه ها بمرور زمان دچار تغییر و تحولاتی شده و همین امر موجب افت ظرافت هنری در ضرب این سک ه ها شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و کتابخانه یی به این مهم پرداخته است.
Machine summary:
از سویي قابل ذکر است که بغداد در پشت سکه نوع دوم تيارا آراسته به ديهيم دارد که بعداً پس از وي معرف همه حاکمان دورة نخست نيز هست؛ از طرف ديگر تصوير حاکمان در مقابل «سازه»یي که در اين يا قالب مشابهي نشانه تقريباً همه نقوش سکههاي فرترکهها ميشود (همان: 77).
مطالعه و پژوهش درخصوص سکههاي گروه دوم شاهان محلي پارس (رجوع شود به تصویر صفحه) سکة داريوش اول روي سکه: چهره نيمرخ حاکم با کلاهي مخصوص که از پشت سر به هم گره خورده است، بر سر و چشماني باز و صورتي ريشدار و گوشوارهیي دايرهیي شکل به گوش در حالي که بسمت راست مينگرد، ديده ميشود.
در واقع نقش پشت سکه همان بناي منسوب به کعبة زرتشت ميباشد؛ البته با اين تفاوت که آتشدانهاي موجود بر سکههاي شاهان محلي پارس تبديل به آتشدان کنگره گشته است و قسمت پايين کنگره هم مخزن آتشدان نيست، بلکه همان در ورودي و بنا ميباشد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) (تصوير 17) ديدگاههاي نويسندگان داخلي و خارجي دربارة نقش موجود بر سکة شاهان محلي پارس و سازه منسوب به کعبة زردشت يکي از لاينحلترين مشکلات تاريخ فرهنگ هخامنشيان، معضل کارکرد دو سازه در پاسارگاد و نقش رستم، يعني زندان سليمان و کعبه زرتشت است (ويسهوفر، ۱۳۸۸: ۴۳-۴۴).
شناسايي سازه موجود بر سکههاي شاهان محلي پارس و کعبة زردشت با آثار مشابه باستانشناسي فرض آتشگاه يا آتشکده بودن بناها تا حدودي درخور توجه بيشتري است، زيرا آتشگاههايي که بر پشت برخي از سکههاي فرتهداران (فرمانروايان محلي پارس پس از هخامنشيان) ديده ميشود، کاملاً همانند دو بناي کعبه زرتشت و زندان سليمان است.