بافت در زبان‌شناسی نقش گرا و کاربست‌های آن در نمونه‌هایی از ادبیات کلاسیک فارسی Journal Article

مطالعات نقد زبانی و ادبی پاییز و زمستان 1397 - شماره 6 و 7 (‎18 page(s) - From 74 to 91 )

Keywords: گفتمان بافت موقعیت بافت فرهنگی زبان‌شناسی نقش گرا بافت‌سازی

Abstract:

بافت یکی از مفاهیم کلیدی زبان شناسی نقش گرا و نقد زبانشناختی است. مفهوم بافت اشاره به محیط متن و عناصر آن دارد که هم در شکل گیری متن و هم در تفسیر آن تاثیر می گذارد. بافت به انواعی تقسیم میشود مانند: بافت زبانی و بافت غیر زبانی؛ بافت خرد و کلان. همچنین زبانشناسان مولفه هایی مانند زمان، مکان، جهان های ممکن، بینامتنیت و .... را در تعیین بافت موثر دانستهاند. یکی از تقسیم بندی های مهم بافت در زبانشناسی نقش گرا تمایز میان بافت موقعیت و بافت فرهنگی است. به نظر مایکل هلیدی، بنیانگذار زبانشناسی نظام مند نقش گرا، بافت فرهنگی در موقعیت نمود می یابد همان گونه که یک متن بازنمود فرهنگ و نظام زبانی خود است. پیوند متن با بافت آن را تبدیل به گفتمان میکند. گفتمان در این معنا فرآیند تکوین و درک متن در سطحی ورای واژگان و عناصر دستوری است. هلیدی هم چنین بافت موقعیت را متشکل از سه عنصر: زمینه گفتمان، عاملان گفتمان و وجه آن می داند. در این مقاله ضمن ارائه تعریف های رایج بافت و اشاره به برخی الگوهای مرتبط، الگوی هلیدی برای تبیین بافت و تفسیر رقیه حسن از آن بیان میگردد. هم چنین کاربست الگوهای داده شده بر نمونه هایی از ادبیات کلاسیک فارسی نشان داده شده است تا قابلیت های عملی آنها در نقد متون مشخص گردد.

Machine summary:

به نظر مایکل هلیدی، بنیان‌گذار زبان‌شناسی نظام‌مند نقش‌گرا، بافت فرهنگی در موقعیت نمود می‌یابد هما‌ن گونه که یک متن بازنمود فرهنگ و نظام زبانی خود است. ) 7) رویداد 8) هدف (1989:38) 2- لویس معتقد است با توجه به مختصات زیر می‌توان تصویر روشنی از بافت به دست داد : 1) جهان‌های ممکن 2) زمان 3) مکان 4) گوینده 5) مخاطب 6) مورد اشاره 7) گفتمان پیشین 8) تخصیص (ibid:41) برای روشن‌تر شدن الگوی لویس، بیت زیر در این چارچوب بررسی می‌شود : چرخ بر هم زنم ار غیر مرادم گردد من نه آنم که زبونی کشم از چرخ فلک یکی از جهان‌های ممکن بیت، حماسه است. همان‌طور که پیشتر ذکر شد ،فرث مطالعة معنا را وظیفة اصلی زبان و « معنی را نیز حاصل قرارگرفتن نقش در بافت می‌دانست » (Ibid: 8) فرث کوشید مفهوم بافت موقعیت را که از مالینوسکی گرفته بود، بسط دهد تا قابلیت تطبیق بر هر نوع متنی را داشته باشد؛ « عناصر سازنده بافت موقعیت به نظر فرث عبارتند از: 1- مشارکت کنندگان در موقعیت 2- کنش مشارکت کنندگان اعم از کنش زبانی و کنش غیرزبانی 3- سایر ویژگی‌های مرتبط موقعیت شامل: اشیاء و حوادث پیرامون ، مادامی که بر آنچه در حال وقوع است تأثیر می‌گذارند 4- تأثیر کنش کلامی » (ibid) سرانجام هلیدی با توجه به سه عنوان زیر چارچوب خود را برای بررسی تبادل معنایی در بافت اجتماعی یا همان بافت موقعیت به دست می‌دهد : 1)« زمینة گفتمان به آنچه اتفاق می‌افتد اشاره دارد و گاهی – به ویژه در متون نوشتاری – همان « موضوع» است.

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: