تبیین مبانی و اصول تربیت اخلاقی در آراء و اندیشه های علامه فیض کاشانی Journal Article

Writer: علی پور مقدم، خدیجه ؛ ملکی، حسن ؛ شریعتی، صدرالدین ؛ ابراهیمی قوام، صغری ؛ صادقی، علیرضا ؛

پژوهش های اخلاقی تابستان 1398 - شماره 36 ، ب (Ministry of Science/ISC (‎20 page(s) - From 177 to 196 )

Keywords: مبانی اصول فیض کاشانی تربیت اخلاقی

Abstract:

ﻫﺪف اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ تبیین ﻣﺒﺎﻧﯽو اﺻﻮل ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ در آراء و اندیشه های علامه فیض کاشانی است. ﻧﻮع اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﯿﻔﯽ اﺳت. ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ از روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ـ اﺳﻨﺎدی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ . ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊ آوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﺗﺮﺑﯿﺖ ، ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﮋوﻫﺶ ﯾﻌﻨﯽ اﺧﻼق ، اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ از اثر مهم تربیتی ملامحسن فیض کاشانی(ره) یعنی «محجّة البیضاء فی تهذیب الاحیاء» و ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﮔﺮدآوری ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﻤﺮاه‌ﺑﺎ ﻓﯿﺶ ﺑﺮداری و ﺛﺒﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ پرداخته ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ داده ﻫﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. یافته ﻫﺎ نشان داد که مبانی تربیت اخلاقی شامل (تغییر پذیری اخلاق ،در هم تنیدگی دین و اخلاق ،اعتدال جامع ، ذو مراتب بودن اخلاق ، انگیزه فاعل و نیت) و اصول تربیت اخلاقی از منظر علامه فیض کاشانی شامل( اصل محافظت و مراقبت بر نماز، اصل محافظت و مراقبت برروزه داری ،اصل انفاق مالی ،اصل توجه به حقوق دیگران ،اصل اصلاح شرایط ،اصل تعالی تدریجی ،توسل و ارتباط معنوی با معصومان (ع) )بود. بر این اساس مسئولین و برنامه ریزان تربیتی در سطوح مختلف با عنایت به نتایج پژوهش حاضر، نسبت به تهیه دستور العمل ها، کتابها و... که بتوان در آموزه های تربیتی استفاده کرد، اقدام کنند.

Machine summary:

فیض کاشانی تربیت اخلاقی را چنین تعریف کرده است: فراگیری و شناختن و شناساندن فضایل و رذایل و ایجاد زمینه برای روی آوردن به فضایل و به کار بستن ساز و کارها و شیوه های ایجاد و تثبیت فضایل و نیز ذایل ساختن رذایل به منظور دستیابی به سعادت و کمال جاودانه (فیض، ۱۳۸۳ 13) همچنین وی از تربیت اخلاقی به عنوان طهارت باطن یاد می کند و می گوید: چنانکه بدون طهارت ظاهر نمی توان نماز گذارد. بنابراین، خاستگاه عمل که برانگیختگی نفسانی است، نیت نام دارد (فیض، ترجمه صاحبی ، ج ه ،۱۳۷۲: ۲۰۷) ب: از دیدگاه اسلام و دانشوران مسلمان، در صورتی رفتار انسان اخلاقی و ارزشمند است که آنچه او را بر انجام دادن فعل برمی انگیزد و او را به تلاش وامی دارد، رضای خداوند باشد و قلب و جان او به سوی اطاعت خداوند بدین سبب، در دین مبین اسلام : منبعث شود و در کنار قرب الهی انگیزة دیگری نداشته باشد (همان، 309:1373) فراوان از نیت سخن گفته شده است؛ چون این مکتب حیات بخش، می¬خواهد افراد دیندار تنها از فرمان الهی برانگیخته شوند و کار را برای خدا انجام دهند . اصول تربیت اخلاقی از دیدگاه فیض کاشانی اصل در لغت به معنای«اصل» ریشه و مبناست ولی در علوم کاربری مانند علوم تربیتی و مدیریت قاعده عامه ای است که می توان آن را به منزلۀ دستور العملی کلی در نظر گرفت و از آن به عنوان «راهنمای عمل » استفاده کرد (باقری، ۱۳۸۵). فیض کاشانی برای اخلاق و تربیت اخلاقی اهمیت بسیار قائل است و آن را زمینه ساز سعادت و قرب الهی می‌داند.

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: