Abstract:
نخستین رجال خاندان سهروردی از سهرورد، شهر کوچکی میان زنجان و همدان، برخاستند و با کوچ به بغداد به انگیزة قدم در راه تهذیب و تحصیل علم، این خاندان در سدة 5ق در این شهر ظهور یافت و به تدریج به تصوف و علم شناخته شد. خاندان مذکور تا اوایل سدة 9ق در عراق و جزیره دوام یافت و بیشترین اخلاف خاندان در این جا ظهور یافتند. با پراکنده شدن تدریجی برخی از رجال خاندان در سرزمینهای اسلامی، از نیمة دوم سدة 7ق تا سدة 14ق اخلافی از این خاندان در ایران، مصر و شام، ماوراءالنهر و به ویژه هند نیز ظاهر شدند. منابع سلسلهنسب همة اخلاف را به طور کامل بیان نکردهاند. دربارة منتسبان با سلسلهنسب ناقص اجمالا میدانیم که از نسل شیخشهابالدین عمر سهروردی(د.632ق) بودهاند. از این رو، میتوان گفت برخی از اخلاف شیخ و تبعا خاندان تا سدة اخیر نسب خویش را حفظ کرده یا از نسب بردن خویش از شیخ آگاهی داشتهاند؛ با اینهمه، احتمال نسبسازی برخی از منسوبان متاخر برای خویش بسیار است. این پژوهش میکوشد پس از معرفی خاندان سهروردی، با استقصای نام اعضا و اخلاف آن، شجرهنامة ایشان را بر پایة منابع موجود ترسیم و مدعیان انتساب به شیخ را نیز معرفی کند.
Machine summary:
شخصیت‌های برجسته‌ای شهرت یافت؛ اگرچه این خاندان نسب خود را پیش از این هم تا جد اعلای خود، قاسم بن محمد بن ابی‌بکر تیمی قرشی و تبعا ابوبکر، صحابی پیامبر(ص)، حفظ کرده بود و از این رو، به نظر می‌رسد خاندان مذکور پیش از سدة یاد‌شده نیز هویت و شناسنامة خاصی داشته است و از همین جاست که با نسبت‌های «بـکری»(منسوب به ابوبکر نه قبیلة بکر 1 )، «تیمی»، «قرشی» و «صدیقی» نیز معرفی شده است (به عنوان نمونه، نک: ذهبی، 1413، ج46: 112؛ همو، 1405، ج22: 374؛ یاقوت حموی، 1995: ذیل «سهرورد»).
حدود 539ق) (ذهبی، 1413، ج22: 375؛ یاقوت حموی، 1995، همانجا) با نیتی مشابه به بغداد، خاندان مذکور در این شهر ریشه گرفت و به تدریج در این خاندان، صوفیان و عالمان برجسته‌ای در سده‌های 5ـ8ق در عراق و جزیره 2 (که پیوند استواری با عراق داشته است) ظهور کردند که بیشتر از شیخ صوفی، شهاب‌الدین عمر بن محمد بن عبدالله سهروردی (539ـ632ق) نسب می‌بردند.
به تدریج برخی از رجال این خاندان نیز به سرزمینهای دیگر کوچیده و - نک: سمعانی، 1419، ج1: 385؛ ابن عدیم نسبت‌های مربوط به اخلاف برخی از صحابة برجسته را بیان کرده است (نک: بی‌تا، ج1: 24).
6- ابوالنجیب عبدالقاهر بن عبدالله بن محمد بن عبدالله تیمی سهروردی(490ـ563ق) فقیه شافعی و شیخ صوفی واعظ در حدود سال 507ق به منظور تحصیل به بغداد رفت و حدیث شنید و در نظامیه تحصیل فقه کرد و ادب آموخت و سپس به صوفیه پیوست و دست ارادت به شیوخی چون احمد غزالی سپرد.
(
, 
, 
)
