Abstract:
مقاله حاضر، با هدف نشان دادن وضعیت بازنمایی مهدویت به عنوان یکی از مهمترین محورهای اعتقادی در جامعه ایران با جمعیت حداکثر شیعی در کتب آموزشی رسمی کشور تحقیق و تالیف شده است. در فرایند تحقیق، با استفاده از روش تحلیل مضمون، ابتدا شاخصهای جامعه منتظر و اندیشه مهدویت از منظر امامین انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی و حضرت آیتالله خامنهای (مدظلهالعالی)، به عنوان رویکرد معیار احصاء شده است. سپس، متون کتب درسی بر اساس شاخصهای احصاء شده از بیانات و اندیشههای ایشان، مورد تحلیل محتوا قرار گرفته است. پرسش بنیانی تحقیق این است که آیا در نظام رسمی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، بازنمایی از مهدویت، مطابق با دیدگاههای امام خمینی و مقام معظم رهبری و در نتیجه دیدگاه رسمی جمهوری اسلامی ایران است؟ نتایج حاصل از تحلیل نشان میدهد محتوای کتب آموزش رسمی کشور، هم از نظر کمیت (با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع) و هم از نظر کیفیت و رویکرد (با توجه به معیارهای اساسی و تراز) اشکالاتی اساسی دارد.
Machine summary:
بنابراین، برای در دست داشتن شاخصهای نگرش صحیح به مهدویت در کتب درسی، قبل از آغاز بررسی کتب، مجموعه آراء امامین انقلاب اسلامی در موضوع مهدویت و انتظار مورد بازبینی قرار گرفت و معیارهای مرتبط استخراج، همسنجی و فهرست شد.
Chalmers Oakley Cooper and Hedges Higgins and Green Petticrew and Roberts Chalmers et al Juni et al Mulrow White Campbell et al Dixon-Woods et al Sandelowski and Barroso Thorne et al از سوی دیگر، بخش دوم تحقیق که راجع به بررسی متن کتب درسی و تطبیق آن با مضامین است، با روش تحلیل محتوا انجام شده است.
همانطور که در تحلیل فوق مشاهده میشود، مجموعه 20 مورد بازنمایی از موضوع مهدویت در این کتاب فهرست شده است که ارتباط آنها با محورهای اعتقادی مهدویت و انتظار قابل توجه است.
در مجموع، اگرچه تحلیل متون مرتبط با مهدویت و انتظار در کتب درسی، به جز مواردی محدود (که در بخش تحلیل دادهها نشان داده شده است)، منطقا وجود آسیب حاد یا خطای اعتقادی را اثبات نمیکند، اما این نوع محتوا هم از نظر کمیت با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع و هم از نظر کیفیت با توجه به معیارهای اساسی و تراز، اشکالاتی اساسی دارد که ضمن ستایش تلاشهای صادقانه در توسعه و تعمیق فرهنگ مهدویت در فرایند آموزش، این مقاله، نیاز جدی به بازنگری و توسعه کمی و کیفی محتوای کتب درسی و بررسی مجدد آن از طریق تطبیق با منویات امامین انقلاب اسلامی را توصیه میکند.
Handbook for Synthesising Qualitative Research.
In: Cooper H, Hedges L (eds) The Handbook of Research Synthesis.