Abstract:
در یک تقسیم کلی، مباحث عرفان نظری به دو بخش «توحید» و «موحد» تقسیم میشود. بخش دوم به بررسی حقیقت انسان کامل، رابطه او با حق تعالی، و جایگاه او در هستی میپردازد. یکی از مسائل مهم بخش دوم، که در حل و فهم مسائل دیگر نیز نقش چشمگیری دارد، مسئلة «سریان انسان کامل در مراتب عالم» است. تبیین این مسئلة مهم عرفانی علاوه بر اینکه به فهم روشنتر حقیقت انسان کامل و جایگاه او در چینش نظام هستی کمک قابل توجهی میکند، دستاوردهای علمی دیگری نیز دارد. درک روشنتر و فهم بهتر «علم انسان کامل به حقایق اعیان و اسما»، «قدرت تصرف تکوینی انسان کامل در عالم و تدبیر امور خلق»، «وساطت انسان کامل در رسیدن فیض حق به اعیان و اسما»، «انتساب افعال و صفات سایر مراتب عالم به انسان کامل» و «سبب بودن انسان کامل برای بقای عالم» از مهمترین استلزامات و دستاوردهای تبیین مسئلة سریان انسان کامل در عوالم است که این نوشتار با روش تحلیلی ـ توصیفی آنها را تبیین کرده است.
Machine summary:
حال با در نظر گرفتن این مطلب، که از منظر عرفا، انسان کامل مظهر اسم جامع «الله» است، میتوان نتیجه گرفت که از دیدگاه ایشان، انسان کامل نیز دارای این دو شأن است؛ یعنی از جهتی کمالات همة موجودات عالم به صورت اندماجی در وجود او حضور دارد، و از جهت دیگر، او نیز در همة عوالم حاضر و ساری است و سایر موجودات از شئون وجودی او به شمار میروند.
در این اندیشه، انسان کامل نیز به سبب آنکه مظهر اسم جامع «الله» است و با آن اتحادی از نوع اتحاد ظاهر و مظهر دارد، همان نسبتی را که اسم «الله» با اسمای دیگر دارد، با همة اسما و اعیان و حقایق و مظاهر اسم «الله» دارد؛ یعنی هر اسم و عین و حقیقتی که مادون اسم «الله» و مادون مرتبة عالی انسان کامل قرار میگیرد، همانگونه که در حکم تفاصیل اسم «الله» است، در حکم تفاصیل انسان کامل نیز هست.
انتساب افعال و صفات سایر مراتب عالم به انسان از دیگر لوازمی است که با توجه به جایگاه انسان کامل نسبت به تعینات و تجلیات حق تعالی و سریان وجودی در ساحت اسما و اعیان و در نظر گرفتن شأن واسطهگری در رسیدن فیض حق به عالم، مبین و روشن میگردد.