حدیث نفس در شعر فروغ فرخزاد و نازِک الملائکه Journal Article

فروغ فرخزاد شاعر نوپرداز معاصر ایران و نازک الملائکه شاعر معاصر عرب و از پیشگامان شعر نو در ادبیات عرب، وظیفه انتقال بخش‌های مهمی از مفاهیم شعرهای خویش را به عهده حدیث نفس گذاشته‌اند. این دو شاعر زن که هر دو نماینده مطرح ادبیات زنانه در ایران و عراق هستند، علاوه بر زبان و احساس زنانه، روایت‌گر اندیشه‌های حاکم بر روزگارشان می‌باشند و مسائلی همچون تنهایی و غربت، مردستیزی، مظلومیت زن، بدبینی، مسائل اجتماعی و ... در شعرشان نمود دارد. فروغ و نازک الملائکه برای بیان این افکار و اندیشه‌ها و بیان ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه‌شان به گفت‌وگوی درونی یا حدیث نفس پرداخته‌اند، و سعی کرده‌اند از این طریق تأثیرگذاری شعرشان را بیش‌تر کنند.

فروغ و نازک الملائکه براي بيان اين افکار و انديشه ها و بيان ضمير خودآگاه و ناخودآگاه شان به گفت وگوي دروني يا حديث نفس پرداخته اند، و سعي کرده اند از اين طريق تأثيرگـذاري شعرشان را بيش تر کنند. حديث نفس يا خودگويي يا حرف زدن با خود يکي از راه هاي بکارگيري جريان سيال ذهن است (مقدادي، ١٣٧٨: ١٩٢؛ ميرصادقي، ١٣٧٦: ٤١٧) که شاعر يـا نويسـنده بيـان بخش هايي از شعر يا داستان خود را به عهده آن ميگذارد. نازک الملائکه شاعر معاصر عرب و از پيشگامان شعر نو در ادبيات عرب با تأثير از ادبيـات غرب ، به ويژه شاعران رمانتيک (بصري، ١٩٩٤: ٦٧) و نيز به سبب تـأثير عوامـل درونـي و بيروني گوناگون همچون اوضاع نامساعد سياسي -اجتماعي، داشـتن روحيـه اي منفعـل و تأثيرپذير(خورشا، ١٣٨١: ١٨٩) و همچنين بر اثر مطالعه نوشته هـاي فيلسـوفان شـرق و غرب و ... از آنجا که شاعر برجسـته معاصر ايران ، فروغ فرخزاد نيز در سه ديوان اول اش شاعري رمانتيـک اسـت (آزاد، ١٣٨٤: ٧٨) و در ديوان هاي ديگر گـرايش غالبـا رئاليسـتي دارد(روزبـه ، ١٣٨١: ٤١٣) و از نظـر عاطفي-رواني، شرايط مشابه با نازک الملائکه دارد؛ و از سويي ديگر برخي عوامل بيرونـي مانند شرايط حاکم بر جامعه از جمله فقر و اختلاف طبقاتي و نيز نگـاه تبعـيض آميـز بـه جنس زن و همچنين عوامل دروني مانند ناکامي در عشق سبب شده اسـت کـه ايـن دو شاعر به نوعي، به مضامين مشترک مانند غم و اندوه و يأس (روزبه ، ١٣٨١: ٤١٠) و عنصر زمان و ...