Abstract:
کتاب عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات القزوینی را میتوان یکی از مراجع و منابع توصیفی پدیدههای شگفتانگیز و موجودات خارقالعاده و
عجیب و غریب دانست که در طی قرون مورد تاسی بسیاری از نویسندگان قرار گرفته اسنت. دایرة المعارفهای عربی و فارسی از موجودات عجیب و غریب نام
برده در کتاب عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات قزوینی فراوان نام برده اند. این اثر که یک شاهکار کیهانشناسی است. دیدی از عالم را ارائه میدهد
که مدعی است نه تنها به انسانها عالم را می شناساند. بلکه شناختی از زمین و ساکنانش و انسانها عرضه میکند. این کتاب به سه بخش تقسیم میشود:
بخش اول, آثار اخترشناسی و کیهانشناسی؛ بخش دوم باد. آب و هوا و جهانی به همراه ساکنانش؛ و بخش سوم علوم گیاهی, حیوانی و جمادی. دراین کتاب
علاوه بر پدیده ها و سرزمینهای شگفت گونههای مختلف موجودات عجیب و غریب توصیف شدهاند انواع موجودات تخیلی ترکیبی, دیوهاء اجنه.
غولان.... آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار میگیرد شرح دقیق ساختار ظاهری و رفتاری این موجودات. به ویژه سه گونه دیوء جن و غول و انواع و اسامی
آنها است. همچنین در برخی موارة؛ریشه های سنتی, روایتی و مذهبی آنها به تفصیل بیان شده است.
با توجه به اینکه در خصوص این موضوع تا کنون تحقیق جامع و کاملی صورت نپذیرفته است. این پژوهش هرچند مختصر میتواند کمک شایانی به شناخت
باورهای عامه نسبت به موجودات عجیب و غریب بنماید. وت ی جایگاه این کتاب در معرفی و توصیف مخلوقات عجیب و موجودات غریب در ادبیات
تخیلی و افسانهای و تا( آنبر سابرانویسندگان گونه ادبی ؛ را امشخص میکند.
سوالاتی که در پی یافتن جوابهای هستیم :
- چه گونههایی از دیو جن و غول از منظرنمادین و رفتاری در این کتاب توصیف شدهاند؟
- به لحاظ ریخت شناسی ساختار و هیبت ظاهری آنها چگونه است؟
دیوها و اجنه و غولان دارای انواع و کارکردهای گوناگون هستند همانند نسناس, شق. دوالپاء سعلاء. ساختار ظاهری آنها از پیوند گونههای مختلف جانوری و
آدمی تشکیل هیبت آنها یا بهصورت آدمیان بوده با ویژگیهای حیوانی, یا با ظاهر حیوانی و عادات و رفتار انسانی. بنابراین میتوان ن گفت که دو
ترکیب اصلی را شامل میشوند: آنسا ن-حیوان" حیوان-انسان.
روش تحقیق بر اساس روش کتابخانهای, توصیفی و مقایسهای صورت پذیرفته و نسخه های گوناگون موجود در کتابخانة آستان قدس رضوی و برخی دیگر از
نسخ مورد استفاده, توصیف و مقایسه قرار گرفته شدهاند.