Abstract:
ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﻬﺎرتﻫﺎی ﻻزم ﺑﺮای ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺑﺎ ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻧﯿﺰ ﺣﻔﻆ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻓﺮدی رﺿﺎﯾﺖﺑﺨﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺮﺧﻮرداری اﻓﺮاد از ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﺎرﮐﺮد )ﻋﻤﻠﮑﺮد( اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻧﺎن ﺑﻮده و ﻧﺎرﺳﺎﺋﯽ درآن ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﻣﺸﮑﻼت در ﺣﻮزهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮدی، ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ، ﺷﻐﻠﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻓﺮاد ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ اﻓﺮاد ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺖ و ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد و
دﯾﮕﺮان ﻏﻨﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺒﺨﺸﺪ. اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺷﺪن و
ﺳﺎزﮔﺎری اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻫﯿﭻ ﮔﺎه ﻧﻤﯽﺗﻮان از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ. آﻧﭽﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻓﺮاد
ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ، ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ. ﺑﺮﺧﻮرداری از ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎی رﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﻔﺎﯾﺖ و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻓﺮاد ﺑﻮده و ﻣﻮﺟﺐ ارﺗﻘﺎء رﺿﺎﯾﺖ از زﻧﺪﮔﯽ، ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﯽ و ﺳﻼﻣﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺿﺮوری ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪل ﺟﺎﻣﻊ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﯾﺮان ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد. ﻣﺪل ﺟﺎﻣﻊ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﺑﻌﺎد اﻫﻤﯿﺖ و ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ زواﯾﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺎﺳﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻦوﺳﯿﻠﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ از آن در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰیﻫﺎی ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ-اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﯾﺮان ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺖ. ﺑﻌﻼوه ﻣﯽﺗﻮان از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪل ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﺑﺮوز آﺳﯿﺐﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻫﻢﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﯾﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪ. ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮاﺗﺮﮐﯿﺐ" ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﯽ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﻪ در اﯾﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺮداﺧﺖ. اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﺟﻬﺎد داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ"، ﭘﺎﯾﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﯽ ﻧﺸﺮﯾﺎت ﻋﻠﻤﯽ اﯾﺮان" و ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻫﺎی اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺠﻼت ﻋﻠﻤﯽ ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺼﻮب وزارت ﻋﻠﻮم ﮔﺮدآوری ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﺸﺮ ﻣﻘﺎﻻت ﻃﯽ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل (ﺳﺎلﻫﺎی 1378 ﺗﺎ ﺑﻬﻤﻦ ﻣﺎه 1397) ﻧﺸﺎن ازروﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺸﯽ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دراﯾﺮان داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. در ﻣﺠﻤﻮع 253 ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ و ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﯾﺮان ﻃﯽ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل ﻧﺸﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻠﯿﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻮﺟﻮد، ﻣﺪل ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﯾﺮان ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻧﺸﺎن داده ﮐﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﯾﺮان ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺎﯾﻨﺪﻫﺎی ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ (116 ﻣﻘﺎﻟﻪ و 79 ﻣﺘﻐﯿﺮ)، ﭘﺴﺎﯾﻨﺪﻫﺎی ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ(102 ﻣﻘﺎﻟﻪ و 56 ﻣﺘﻐﯿﺮ)، ﮐﻠﯿﺎت، وﺿﻌﯿﺖ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ (38 ﻣﻘﺎﻟﻪ)، ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮای ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ درﮐﺘﺎب ﻫﺎی درﺳﯽ اﯾﺮان (7 ﻣﻘﺎﻟﻪ)، ﻫﻤﺒﺴﺘﻪﻫﺎی ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ"(5 ﻣﻘﺎﻟﻪ) و ﺑﺮرﺳﯽ رواﯾﯽ و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ اﺑﺰارﻫﺎی ﺳﻨﺠﺶ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دراﯾﺮان (5 ﻣﻘﺎﻟﻪ) داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﻟﺒﺘﻪ 136 ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻮﺿﻮع اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ" ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ در دو ﺑﺨﺶ ﭘﯿﺸﺎﯾﻨﺪﻫﺎ و پسایندهای مهارت های اجتماعی گزارش شده اند.
Machine summary:
اگرچه بیشتر این تحقیقات درمورد بزرگسالان بوده است ولی به طورپیوسته توجه خاص وبا اهمیتی به مهارتهای اجتماعی کودکان نیز وجود داشته است تحقیقات نشان داده است (پارکرواشر، 1978) درطول سال های مدرسه 10 تا 15 درصد همه کودکان به وسیله همسالان خود طرد میشوند که این خود باعث به وجودآمدن مشکلاتی مانند: فرارازمدرسه، عدم پیشرفت تحصیلی، پرخاشگری، جرم و جنایت میشود.
باتوجه به این مسائل دستاندرکاران تعلیم و تربیت نقش مهمی در طراحی برنامه های آموزشی مهارتهای اجتماعی بهره گرفته و بااستفاده ازتجارب خود و همچنین تئوری های مطرح شده دراین حوزه برنامههای مربوط به آموزش مهارت اجتماعی را طراحی میکنند.
فیلیپس (1978) به نقل از (هارجی وهمکاران،1994) بامرورتحلیل های ارائه شده درمورد مهارتهای اجتماعی نتیجه میگیرد که کسی دارای مهارت اجتماعی است که بادیگران طوری ارتباط برقرارکند که بتواند به حقوق، رضایت خاطر و یا انجام وظایف خود درحد معقولی دست یابد.
"مهارتهای اجتماعی، رفتارهایی است اکتسابی که از طریق مشاهده، مدل سازی، تمرین و بازخورد آموخته میشود و دارای ویژگیهای زیراست رفتارهای کلامی و غیرکلامی را در برمیگیرند و پاسخ های مناسب و موثر را در بردارند، بیشتر جنبه تعاملی داشته، تقویتهای اجتماعی را به حداکثر می رسانند و براساس ویژگی ها و محیطی که فرد در آن واقع شده است، توسعه می یابند و ازطریق آموزش رشد میکنند" (میچلسون 1983).
7-تحلیل داده های تحقیق 7-1-روندتحقیقات مهارتهای اجتماعی درایران سال انتشار مقاله پژوهشی یکی ازمتغیرهای تحقیق حاضربوده که یافتهها نشان داده که درطی سالهای 1378 تابهمن ماه 1397(زمان اجرای تحقیق حاضر) انتشار مقالات روندی افزایشی و صعودی داشته است.