Abstract:
بیشتر مکاتب عرفانی جهان سعی بر آن دارند تا با شیوهها و روشهایی، سالک و نوآموز را از هستی روزمره و دنیوی جدا سازند و به سرمنشأ نیروی حقیقی عالم و دنیای پررمزوراز جهان مینوی هدایت کنند. شمنیسم یکی از آن مکاتب عرفانی است که با آیینها و اعمالی خاص، سالک را به خلسگی و بیخویشی میکشاند و بدینواسطه و از طریق یاریجستن از دنیای ارواح و عالم خدایان، موجب اعمالی خارق عادت میشود. آیینها و آداب شمنی، شباهت بسیار زیادی به آداب متصوفۀ اسلامی دارد و موجب شده که حتی برخی بر این باور باشند که تصوف اسلامی تحت تأثیر شمنیسم بوده است. نگارندگان در این جستار به بررسی بعضی از این شباهتها، از جمله موضوع خلسگی و بیخویشی، اهمیت به موسیقی و پایکوبی، عروج و صعود سالک، پرواز جادویی، ریاضتهای عرفانی، کرامت و موضوع نوزایی میپردازند و آنان را واکاوی میکنند.
Machine summary:
همچنـین مهـران کندری ، در «معرفی آیین شمنی در آمریکای جنوبی » (١٣٧٧)، جلال الدین آشـتیانی در بخـش اول کتاب عرفان ، فهیمه مخبر دزفولی در بررسی «ترکان ، از شمنیسم تا اسلام » (١٣٨٤)، و مینـا غرویـان در «شمنیسم ، فنون کهن خلسه : نقد و بررسی کتاب شمنیسم ، ترجمۀ محمدکاظم مهاجری » (١٣٩٠)، به آداب و رسوم شمن ها از زاویه ای پرداختند و آن را تحلیل و واکاوی کردند.
در تصوف اسلامی نیز سالک به واسطۀ خلسگی و بی خویشی ، بـه انحای مختلف سعی بر رسیدن به عالم معنوی و مینوی دارد؛ ب ) موسیقی و پایکوبی : که هم در عرفان شمنی و هم در تصوف اسلامی بـه واسـطۀ سـماع ، بسـیار رواج دارد؛ ج ) عروج : که شمن ها و متصوفه به برکت آیین هـای صـعود، بـه فراسـو و بـر فـراز شـرایط انسـانی می رسند؛ د) پرواز جـادویی : از جملـه مشـترکات عرفـان شـمنی و تصـوف اسـت کـه در آن ادعـا مـی شـود شمن /صوفی ، در حالت خلسگی و بی خویشی قادر به پرواز است ؛ ه) ریاضت : یکی از مهم ترین مناسک گذار است که در شمنیسـم بـه واسـطۀ اعمـالی چـون تحمـل سرمای سخت و حرارت اخگر، و در تصوف اسلامی با روی گردانی از خوشی ها و لذایذ دنیـوی و ترک آن ها صورت می پذیرد؛ و) کرامت : در عرفان شمنی و تصوف اسلامی ادعا شده کـه شـمن / صـوفی قـادر اسـت بـه واسـطۀ یاری جستن از عالم غیب ، اعمالی خارق عادت و ورای توانایی های بشر انجام دهد؛ ز) نوزایی : که مهم ترین آیین رازآموزانه و عرفانی است و غایت هدف شمن / صوفی اسـت .