Abstract:
در مَطلع بیشترِ دیباچههای منابع تاریخ ایران اسلامی تحمیدیههایی به چشم میخورد که از نظر شکل، ساختاری مشابهی دارند اما در بُعد محتوا تفاوتهایی در آنها دیده میشود. این تفاوتها تحت تأثیر عوامل مختلفی رخ نموده است. هدف مقالة حاضر واکاوی دلایل تفاوت برخی از مضامین، توضیحات و تعابیرِ بهکاررفته در تحمیدیههای منابع تایخ ایران اسلامی است. در تبیین این تفاوتها متغیرهایی چون سیاستهای مذهبیِ حاکمان، باورهای اعتقادی و تأثیر آنها در شیوة نگارش تحمیدیهها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشاندهنده تأثیرپذیری تحمیدیهها از مبانی و شالودههای نظریِ حکومتها، وضعیت فرهنگی ـ اجتماعی و بهطورکلی فضای گفتمانی زمانهای است که تحمیدیهها در آن به رشتة تحریر درآمده است.
Machine summary:
دوفصلنامۀ علمی -پژوهشی تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا(س ) سال بیست و هشتم ، دورة جدید، شمارة ٢٢، پیاپی ١٠٧، پاییز و زمستان ١٣٩٧ / صفحات ١٢٢-١٠٥ تأثیر عوامل اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی بر تحمیدیه های 1 منابع تاریخ ایران اسلامی 2 زهرا علیزاده بیرجندی 3 سمیه پورسلطانی تاریخ دریافت : ١٣٩٧/٠٥/٢٦ تاریخ پذیرش : ١٣٩٧/٠٨/٠٩ چکیده درَ مطلع بیشترِ دیباچه های منـابع تـاریخ ایـران اسـلامی تحمیدیـه هـایی بـه چشـم میخورد که از نظر شکل ، ساختاری مشابهی دارند اما درُ بعد محتوا تفاوت هـایی در آن ها دیده میشود.
هرچه به دوره صفوی نزدیک تر می شویم ، این توجه بیشتر می گردد که علت این مسئله را می بایست در عوامل ذیل جستجو کرد: نخست فعالیت های علمای مذهب تشیع چون شیخ صدوق ، خواجه نصیرالدین طوسی و علامـه حلی که با تربیت شاگرد و تألیف آثار در زمینه های مختلف فقـه ، اصـول ، کـلام ، فلسـفه ، تفسـیر و حدیث به گسترش آموزه ها و معارف فرهنگ شیعی پرداختند(جعفریان ، ١٣٨٧: ٢٠٢)؛ دوم تشکیل دولت های شیعی مذهب چون علویان طبرستان و آل بویه ؛ سوم برچیده شدن سلطنت سنی مذهب خوارزمشاهی و دستگاه خلافت عباسی در نیمۀ دوم قرن هفتم و روی کارآمدن ایلخانان مغول که در امر مذهب تساهل و تسامح نشان می دادنـد و برخـی از آن ها چون غازان و اولجاتیو به آیین تشییع گرایش داشتند(بیانی ، ١٣٨٢: ٢٣٦)؛ چهارم حضور شیعیان در جنبش های سیاسی ـ اجتماعی چون سـربداران ، مشعشـیان ، حروفیـه و نوربخشیه که دارای گرایش های صوفیانه نیز بودند(رویمر، ١٣٨٢: ٢٧).
(In Persian) (Book) ١٢٠ / تأثیر عوامل اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی بر تحمیدیه های ...