Abstract:
پژوهش درباره پادشاه سخن، سعدی، کاری درخور ستایش و آفرین است و هرچه این کار مفصلتر، شادی برانگیزتر. کتاب آتش پارسی در شناخت زندگی و شعر اوست و دیدن همین نام لبخند شادی را بر لبهای خواننده مینشاند، اما تامل در اوراق کتاب و مطالعة جدی آن، درعیناینکه گاه خواننده را با نکتهسنجیها و نکات تازهای روبهرو میکند، این احساس را آرامآرام تغییر میدهد؛ خوانندة منصف درمییابد که مسلمانی شیعه کلیات سعدی را بههمراه مجموعهای از آثار تاریخی، دینی، عرفانی، ادبی، و اخلاقی پیشروی نهاده و با نقل بیرویه از آنها کوشیده تا سعدی را مطابق باور خویش بشناساند. پایان مطالعة کتاب بار سنگین پرسشهای بسیاری را بر دوش خواننده میگذارد: حجمگرایی، استنباطهای نادرست، تکرار، ارجاع بیسروسامان، و ... خواننده را از نویسندة کتاب و ناشر محترم گلهمند میکند که چرا پاس خاطر ذهن و جیبش را نداشته و در تالیف و داوری کتاب دقت بیشتری بهکار نبردهاند.
Machine summary:
فصل بعدی نیز، که به جانشینان چنگیز اختصاص یافته است، نیز همین وضعیت را دارد نویسنده فقط در صفحة 135 و 158 پس از بیان مطلب تاریخی بسیاری در جملهای به نام سعدی اشاره میکند تا شاید توجیهی برای نقل آن همه مطلب تاریخی باشد.
3 نقل آثار سعدی، نثر، و شرح آنها وقتی دربارة سعدی یا هر شاعر و نویسندهای سخن گفته میشود، مقاله یا کتابی نوشته میشود، این سؤال اساسی مطرح است که ما تا چه حد میتوانیم به آثار او استناد کنیم؟ نکتهای که در کتاب آتش پارسی بهشکل بسیار آشکاری بهچشم خواننده میآید و او را به تعجب میاندازد مقداری است که مؤلف در کتاب عینا از کلیات سعدی نقل کرده و علاوهبر نقل، گاه آن را تکرار یا شرح و نثر کرده است.
چنانکه اشاره شد، آنچه در جدول زیر نشان داده شده تکرار سخن سعدی است که در کتاب آتش پارسی آمده است.
خطای دیگر اینکه میکوشند تا از شعر عاشقانة سعدی استنادی تمام برای شناخت و تحلیل زندگی او و باورهایش بیابند؛ آنچه میآید نمونههایی از اینگونه استنباطهای نادرست است: ـ صفحة 223، سطر 10: مؤلف با دقت در حوادث میکوشد تا نتایج دریافتی خویش را بهشکل نصیحتهایی عرضه کند و در این میان به بیتهایی از فردوسی و سعدی استناد میکند.
ـ صفحة 572، سطر 17: این بیت سعدی از غزلی بسیار عاشقانه و بیپروا با مطلع «ای لعبت خندان لب لعلت که مزیده است» نقل میشود: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} آنگاه استنباط میشود که بعد از فتح بغداد سروده شده است (؟).