Abstract:
کتاب سبک ادبی ازدیدگاه زبانشناسی بنابر مدعای نویسندۀ آن میکوشد تا الگویی برای تحلیل سبکی متون ادبی براساس دانش زبانشناسی، بهویژه دستور زایشی، بهدست دهد. مقالۀ حاضر بهتفصیل به نقد و بررسی این ادعا پرداخته و پس از معرفی اجمالی نویسنده و کتاب، از جوانب مختلف صوری و محتوایی سبک ادبی ازدیدگاه زبانشناسی را نقد و ارزیابی کرده است. براساس یافتههای نویسندۀ این سطور، کتاب موردبحث نهتنها روش و دیدگاهی تازه ارائه نداده است، بلکه بهشیوۀ درسنامههای پیشین سبکشناسی بیشتر به استخراج شواهد ادبیِ منتزع از بافت بسنده کرده است. این کتاب برخلاف ادعای نویسندۀ آن بهدلیل بهرهنبردن از رویکردهای جدید سبکشناسی، کهنگی منابع، تکرار کاستیهای درسنامههای پیشین، آگاهی سطحی از ادبیات، تلقی صناعتبنیاد از گونۀ ادبی و خطاهای فراوان در بهکارگیری مصطلحات ادبی به توفیقی دست نیافت و هیچ کمکی به پیشبرد پژوهشهای سبکشناسی ادبی و مطالعات ادبیات فارسی نکرده است.
Machine summary:
2. نقد کتاب عنوان کتاب، یعنی سبک ادبی ازدیدگاه زبانشناسی، خالی از ابهام نیست؛ عنوان مذکور در نگاه اول بیانگر آن است که مؤلف قصد دارد با بهرهگیری از دانش زبانشناسی مختصات سبکی گونۀ ادبی را از میان گونههای کاربردی دیگر زبان توصیف کند، اما نویسنده در یادداشت پشت جلد کتاب مدعی است: کتاب سبک ادبی ازدیدگاه زبانشناسی برخلاف کتابهای نوشتهشده در این زمینه که صرفا به سبکهای دورهای شعر و نثر پرداختهاند، برمبنای علمی به بررسی ویژگیهای سبک فردی و مفاهیم بنیادی آن میپردازد و میتوان آن را مبنایی برای توصیف سبک همۀ نویسندگان و شاعران و همچنین نقد آثار مختلف ادبی دانست.
بخشهایی از سخن مذکور دربارۀ دستهای از مطالعات میانرشتهای همچون جامعهشناسی زبان، روانشناسی زبان، و مانند آن، که علم زبانشناسی در یکسوی آنها قرار گرفته کاملا درست است، اما نویسندۀ محترم تقریبا در هیچجای کتاب خود ضرورت وضع اصطلاحی جدید بهعنوان جایگزینی برای اصطلاح معمر سبک را توضیح نداده است.
2 برای خوانندۀ جدی این کتاب مشخص نمیشود که نویسنده با «چه نگرشی» به «کدام پیکرۀ متنی» مراجعه کرده و «چه دستاوردی» داشته است؟ اگر قاسمی حتی تحلیل زبانشناختی یا ردهبندی تازهای از یافتههای دیگران ارائه میداد باز هم میتوانست چیزی بر آگاهیهای خوانندگان خود بیفزاید، اما ایشان فقط به بازنشر شواهد کتابهایی اکتفا کرده که از سالها پیش در دسترس علاقهمندان و مخاطبان سبکشناسی بوده است.