Abstract:
این تحقیق از دو بخش مجزّا ولی مرتبط با یکدیگر تشکیل شده است. در این راستا تلاش اصلی بر این بوده است که ساختار اقتصادی، اجتماعی ایران پیش از سرمایهداری را که به لحاظ تاریخی و با رویکردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نظریهپردازی شده است را پس از نقد علمی، با روش پیمایشی به محک تجربه بکشد و آنرا آزمون نماید، تا روشن گردد که آیا روحیهی تولّد و قوام یافته ناشی از ساختار تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و اقلیمی ایران پیش از سرمایهداری همچنان به عنوان یک ساختار فرهنگی بر نگرش و کنش نمونهی مورد بررسی چنان حاکم گردیده است که خود توسعهنیافتگی را بازتولید مینماید.روش تحقیق ما از یکسو تاریخی و از سوی دیگر پیمایشی بوده و با انتخاب نمونهای به حجم 436 نفر از سرپرستان خانوار در شهر شیراز روحیه سرمایهداری را در بین آنها از طریق ساختن مقیاس مناسب مورد سنجش قرار گرفته است.یافتههای این تحقیق بیانگر ضعیف بودن روحیه سرمایهداری در نمونه مورد بررسی در شیراز میباشد. علیرغم این موضوع روحیه سرمایهداری با توجه به ویژگیهای فردی، اجتماعی و فرهنگی افراد مورد بررسی تغییرپذیر میباشد. به گونهایی که مولفههای فرهنگی همچون تقدیرگرایی، گرایشات مذهبی، کنش سنتی و غیرعقلایی در تضعیف این روحیه و عواملی همچون سطح سواد، کنش عقلانی، حسابگری، درآمد و پایگاه اجتماعی بالا در تقویت این روحیه موثر دیده شده است.
Machine summary:
یافته های تحقیق (رجوع شود به تصویر صفحه) بر اساس اطلاعات مندرج در جدول شماره (١) که میزان روحیه سـرمایه داری در بـین نمونه مورد بررسی در شهر شیراز را بر اساس طیف لیکرت رتبه بندی کرده است ، ٣٨ نفـر از کل ٤٠٩ نفر اعضای نمونه که تحقیق شدهاند یعنی ٩/٣ درصد از آنها روحیـه قـوی و بالای سرمایه داری دارند.
ب) ساختار فرهنگی و روحیه ی سرمایه داری ١ـ وضعیت سواد و روحیه ی سرمایه داری (رجوع شود به تصویر صفحه) چنانکه در جدول شماره (٧) آمده است ضریب همبستگی بین سـطح سـواد و نگـرش اعضای نمونه ی مورد بررسی در شهر شیراز رابطه ی مستقیم و معنی دار را نشان مـی دهـد، مقدار این رابطه ١٠٠ و جهت رابطه ی مستقیم می باشد که در سطح ٩٥% معنی دار می باشد.
٣ـ تقدیرگرایی و روحیه ی سرمایه داری (رجوع شود به تصویر صفحه) بر اساس آزمون صورت گرفته در جدول شماره (٩) مقدار ضریب همبسـتگی پیرسـون معادل ٠/٢٧٣- به دست آمده است که در سطح بالای ٩٩ درصد معنی دار اسـت و جهـت رابطه نیز معکوس است .
٥ـ نگرش سنتی و روحیه ی سرمایه داری (رجوع شود به تصویر صفحه) طبق آزمون پیرسون که در جدول شماره (١١) آمده اسـت ، بـین سـنت گرایـی در بـین نمونه ی مورد بررسی در شیراز و میـزان روحیـه ی سـرمایه داری در بـین آنهـا رابطـه ی معکوس و معنی دار برقرار است ، به گونه ای که مقدار این رابطه ٠/١٨١- به دست آمده است که در سطح بالای ٩٥ درصد این فرضیه نیز اثبات می گردد.