Abstract:
در آیین اسلام، رعایت عفت و حفظ حدود و حریم محرم و نامحرم برای زن و مرد از اهمیت خاصی برخوردار است. بسیاری از آسیبهایی که به دختران و زنان جامعه وارد میشود، ناشی از نداشتن حیا و عفاف است. درونیکردن این ارزش در دختران و زنان باعث میشود آنان مقاومت بیشتری در برابر انحرافات داشته باشند. در این مقاله، نگارنده بر آن است شیوههای فردی و اجتماعی ترویج حیا را در سوره نور، به روش توصیفی و تحلیلی، بیان کند و راهکارهایی برای عملیکردن این فضیلت و نهادینهشدن آن در جامعه ارائه دهد. البته حیا و عفت نهادینه نمیشود، مگر آنکه هم تکتک افراد و هم کل جامعه به آن پایبند باشند. اگر افراد بتوانند ابتدا، در منزل خود، حریم و حدود را حفظ کنند و در رفتار خود حرمت والدین را نشکنند، آنگاه میتوانند در حفظ حریم اجتماعی نیز موفق عمل کنند. اگر آحاد افراد جامعه حریم اجتماعی را رعایت کنند و هنجارشکنان بهسختی مجازات شوند، کسی نمیتواند پرده حیا را بهراحتی بدرد.
Machine summary:
شیوههای ترویج حیا با محوریت سورۀ نور نجمه خجسته 1 ، الهام خرمینسب 2 چکیده در آیین اسلام، رعایت عفت و حفظ حدود و حریم محرم و نامحرم برای زن و مرد از اهمیت خاصی برخوردار است.
گفتنی است یک فرد بهتنهایی نمیتواند زمینههای عفاف را فراهم کند، اما با توجه به ويژگیهای فردی و اجتماعی انسان و مخصوصاً با تکیه بر مفاد سوره نور میتوان این زمینهها را استخراج و به آنها اشاره کرد.
دربارۀ این موضوع پژوهشهایی انجام شده است؛ ازجمله کتاب «پژوهشی در فرهنگ حیا» نوشتۀ عباس پسندیده (1383) و مقالههایی با عنوان: «نقش مؤلفههای هویتی در ترویج فرهنگ حیا در جامعه» از جمیله افروشته و محمدرضا کیخا (1397)، «ضرورت و راهکارهای آموزش و ترویج حیا، عفت و حجاب بین کودکان و نوجوانان» از محبوبه سادات حسینی واعظ (1396) و «تأثیر حیا و عفاف در آرامش فرد و جامعه» نوشتۀ سیده حمیده موسوی لشمرزمخی و شراره صدیقی (1395).
نکتۀ مهم در حفظ حیای مردان این است که هرچند دست تدبیر آفرینش، ازیکطرف غریزۀ خودنمایی را در وجود زن درونی ساخته است تا نهاد خانواده استحکام یابد، ولی از طرفی حیا را هم در وجود او قرار داده تا بهطور غریزی و فطری به حجاب روی آورد و به تباهی خود و اجتماع دامن نزند (اسحاقی، 1386: ص 22).
با توجه به اینکه احساس حیا، انگیزۀ استفاده از حجاب اسلامی را به دختران میدهد، تا زمانیکه دختر از نمایان بودن سر و بدن خود احساس شرم نکند، انگیزۀ لازم برای پوشاندن خود را به دست نخواهد آورد؛ بهعبارتدیگر، تا هنگامیکه زن به تبرج میپردازد، از حیا بهدور است، اما حفظ حریم و حدود فرد را از رفتارهای ناپسند حفظ میکند.