Abstract:
زبان شعر نظامی که از برجستهترین شاعران سبک آذربایجانی است، کاملا تصویری و کنایی است و در شعر او استفاده هنرمندانه از انواع صورخیال بسیار دیده میشود. اگرچه ماجرای خسرو و شیرین در قرن ششم داستانی مشهور و آشنا برای عام و خاص بودهاست، هنرنمایی نظامی در شیوه بیان از جمله در توصیف و تصویر زیبارویان و صحنههای طبیعت، آشکارا دیده میشود. در بین آثار نظامی درباره خسرو و شیرین بایدگفت پرداختن به موضوعی غنایی، آن هم عشق اشرافی، همچنین علاقه نظامی و حوصله کم نظیر او در توصیف شخصیّتی همچون خسرو و شیرین و حوادث پیرامون آنها، از دلایلی است که موجب شده خسرو و شیرین در ادبیّات فارسی و حتّی در میان آثار خود نظامی از لحاظ بلاغی و ادبی جایگاهی خاص داشتهباشد. هدف از پژوهش حاضر آن است که تصاویر عاشق و معشوق و نیز جلوههایی از تصاویر طبیعت را در هنرمندانهترین منظومه غنایی ادب فارسی ـ خسرو و شیرین ـ بررسی و هنرنمایی های نظامی را در تصویرآفرینی و خیالپردازی بیان نماید. از ویژگیهای تصاویر نظامی در خسرو و شیرین میتوان به تنوّع طلبی و پرهیز از تکرار، بهرهگیری از عناصر اشرافی، دقّت و ظرافت در تصویرآفرینی، استفاده گسترده از رنگها و خلاقیّت و ابتکار اشارهکرد.
Machine summary:
تصويرپردازيهاي هنرمندانه نظامي از مؤلفه هاي منظومه خسرو و شيرين 1 حمزه محمدي ده چشمه مدرس گروه زبان و ادبيات فارسي دانشگاه پيام نور شهرکرد 2 اسماعيل صادقي استاديار گروه زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شهرکرد 3 فريبا معيني دانشجوي دکتري زبان و ادبيات فارسي دانشگاه آزاد اسلامي شهرکرد (تاريخ دريافت : ١٣٩٧/٤/٢٠؛ تاريخ پذيرش : ١٣٩٧/١١/٢٩) چکيده زبان شعر نظـامي کـه از برجسـته تـرين شـاعران سـبک آذربايجـاني اسـت ، کـاملا تصويري و کنايي است و در شعر او استفاده هنرمندانـه از انـواع صـورخيال بسـيار ديده ميشود.
داسـتان خسـرو و شـيرين از قـرن چهـارم بـه بعـد وسـعت و دگرگوني يافته و بين مردم رواج داشته و به صورتي که در خمسه مذکور اسـت ، بـه نظـامي رسيده بوده و شايد وي نيز در آن تصرفاتي شاعرانه کرده است ؛ به هرحال چنين مينمايد که بخش عمده اي از خسرو و شيرين نظامي، سرگذشتي اسـت عاشـقانه در محيطـي اشـرافي بـا کيفيات و ويژگيهاي خود و همان گونه روابط و رفتارها و برخوردها که در چنين محيطـي انتظار ميرود.
اسـتادي نظــامي در توصـيفات جــزء بــه جــزء و چشــمگيرش بــه همــراه کاربردهـاي گوناگون رنگ ها در القاء حالات عاطفي و توصيف صـحنه هـا، و مقبوليـت داسـتان در نـزد عام و خاص ، سبب گرديده تا منظومه خسرو و شيرين در دوره هاي مختلـف تـاريخي مـورد توجه قرار گيرد؛ بر اين اساس ، اين پژوهش به منظور آشکار ساختن هنرمنـديهـاي نظـامي در تصويرآفريني و خيال پردازي شکل گرفته است .