Abstract:
منطقه ژئوپلیتیک دریای خزر پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جایگزین شدن چهار کشورتازه استقلالیافته بهجای آن در این حوزه، دچار تحولاتی گردید که در این تحقیق باعنوان «تاثیر عوامل اقتصادی ژئوپلیتیک دریای خزر بر تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامیایران» سعی شده است این تحولات، از دریچه عامل اقتصادی ژئوپلیتیک بر تدوین راهبرددفاعی کشور موردبررسی قرار گیرد. لذا در پژوهش حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی -تحلیلی و بهصورت کاربردی پس از انجام مطالعات نظری و محیطشناسی ژئوپلیتیککشورهای منطقهی دریای خزر، تلاش گردیده است تا عوامل اقتصادی ژئوپلیتیک مرتبط وموثر بر تدوین راهبرد دفاعی ج. ا. ایران شناسایی سپس بهمنظور تائید این عوامل وتعیین نقش عوامل (در قالب بسترهای فرصتآفرین، تهدید زا، قوت و ضعف)، دو پرسشنامهایتنظیم و طراحی گردید. که پرسشنامه اول بهمنظور تائید عوامل موثر ژئوپلیتیک اقتصادی احصاء شده بر تدوین راهبرد دفاعیبین جامعه آماری 12 نفری و پرسشنامه دوم بهمنظور تعیین نقش عوامل در جامعه آماری49 نفری بهصورت تمام شمار توزیع و پس از اخذ نظر جامعه آماری با استفاده از تکنیکهاو روشهای آماری، تجزیهوتحلیل شده و در ادامه به جمعبندی و ارزیابی سوالات تحقیق پرداختهشده است. درنهایت در قسمت نتیجهگیری در پاسخ به سوالات تحقیق، مهمترین بسترهای فرصتآفرین و بسترهای تهدید زا و همچنین مهمترین عوامل قوت و ضعف اقتصادی که در تدوین راهبرد دفاعی ج. ا. ایران موثر میباشند؛ در قالب 30 عامل ژئوپلیتیک تعیین گردیدند.
The geopolitics of the Caspian Sea region afterthe collapse of the Soviet Union and replace the four newly independent countryinstead in this area, Have been changes. Inthis study, as »Caspian Seageopolitical impact of economic factors on the defense strategy of the IslamicRepublic of Iran« is tried thesedevelopments, Geopolitics through the lens of economic factors on the defensestrategy is considered. Therefore, in this study Application form Afterconducting theoretical studies and Ecology geopolitics of the Caspian Searegion have tried, Economic factors related to geopolitics And effectivedefense strategy Islamic Republic of Iran exploration Then to confirm this andto determine role of factors (In the context of project opportunities,threatening, strengths and weaknesses) Two questionnaires were designed andset. The first questionnaire to confirm the geopolitical factors affectingeconomic The population of 12 people and The second questionnaire to determinethe risk of the population of 49 people Were distributed. Finally, at theconclusion In response to the survey questions, The most importantopportunities and threatening also The important factors of economic strengthsand weaknesses that The Islamic Republic of Iran are effective on defensivestrategy’ were determined in 30 Geopolitical factors
Machine summary:
دکتر سید محمود رضا شمس دولت آبادی در رساله دکتری خود بـا عنـوان « علایـق ژئوپلیتیـک و استراتژی ملی ایران نسبت به آسیای مرکزی» از دانشگاه عالی دفاع ملی سؤال اصلی تحقیـق خـود این طور طرح میکند که علایق ژئوپلیتیک تأثیرگذار بر راهبـرد ملـی جمهـوری اسـلامی ایـران در آسیای مرکزی کدم اند؟ و پتانسیل وابستگی کشورهای آسیای مرکزی بـه جمهـوری اسـلامی ایـران چـه فرصت هایی را برای تدوین راهبرد ملی فراروی جمهوری اسلامی ایران قرار میدهد؟ در پاسـخ بـه ایـن سؤالات ، محقق عوامل و علائق مؤثر ژئوپلیتیک مرتبط بـا جمهـوری اسـلامی ایـران را در ابعـاد؛ طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی داخلی، سیاسی بین المللی و نظامی-امنیتی تأثیرگـذار مـیدانـد و سپس عوامل شش گانه اشاره شده را موردبررسی قرار میدهد و به این نتیجه میرسد که شکاف های ناشی از رقابت بین چین و روسیه با آمریکا موجب امکان بازی با کارت ایران را در این منطقه فراهم نموده است .
(همان :٢٤٣-٢٤٢) 1- Verkhny Baskunchak ٢) راه های انتقال نفت و گاز دریای خزر به بازار مصرف ازآنجاکه سه کشور تازه استقلال یافته اتحاد شوروی شامل قزاقستان ، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان بـه دلیل دسترسی نداشتن به دریاهای آزاد، در خشکی محصور شده اند، بنـابراین بـرای برقـراری ارتبـاط بـا بازارهای جهانی نیازمند کشورهای ایران و روسیه یا سایر کشورهای همسایه خود هسـتند؛ ایـن در حـالی است که برای آمریکا و سیاست خارجی این کشور هدف اصلی استراتژیک دورنگه داشتن روسیه و ایران از این مسئله است .