Abstract:
تبعیض قیمت یا قیمت گذاری تبعیض آمیز یکی از رویه های ضد رقابتی است که ممکن است در بازار رخ داده و در پی آن کالا و خدمات یکسان با قیمت های متفاوت به مصرفکنندگان عرضه گردد. از آنجا که این عمل، منافی اصل رقابت منصفانه در محیط اقتصادی بوده و گاهی نیز ممکن است به شکست بازار بینجامد؛ لذا وجود مقررات تنظیمکننده از سوی دولتها در جهت پیشگیری و برخورد با آن ضروری تشخیص و برهمین اساس نیز بسیاری از کشورها مقرراتی را در این زمینه تدوین و از طریق مراجع اداری و قضائی به مرحلهی اجرا در آوردهاند؛ از جملهی این کشورها، ایالات متحده آمریکاست که قوانین مختلفی را به تصویب رسانده و الگویی برای سایر کشورها شده است. در کشور ما نیز اعمال تبعیضآمیز در همهی زمینهها از دیر باز مورد نهی قرار گرفته ولی نه تعریف کاملی از آن تاکنون ارائه شده، نه مبانی اقتصادی آن مورد تحلیل قرار گرفته و نه با آثار حقوقی آن به درستی برخورد شده است. در حالی که حجم وسیع اعمال تجاری و گسترش روز افزون بازارها در سطح جهانی موجب شیوع جلوههای مختلفی از قیمت گذاری تبعیض آمیز در ابعاد داخلی و بینالمللی شده و مطالعهی علمی آن در پرتو مقررات جاری را اجتناب ناپذیر ساخته است.
Machine summary:
بديهي است که ابعاد مسأله بسيار گسترده بوده و سؤالات عديده اي در اين زمينـه بـه ذهن متبادر مي شود؛ اما پرسش هاي اساسي که در ابتدا بايد به آن ها پرداخته شـود عبارتنـد از اين که «تبعيض قيمت چيست و مصاديق آن کدامند؟ ارتباط تبعيض قيمـت بـا حقـوق رقابت چيست و آيا اين عمل در همه ي موارد ضد رقابتي محسـوب مـي شـود؟ وضـعيت تبعيض قيمت در نظام هاي حقوقي پيشرفته ي دنيا چگونه است ؟ در حقوق ايران در مـورد تبعيض قيمت چه قوانين يا سازوکارهايي وجود دارد و آيا درنظام حقوقي ايران به خـوبي به اين مسأله پرداخته شده است ؟» از آن جا که تبعيض قيمت مسأله اي دو جنبه اي و داراي ماهيت اقتصـادي و حقـوقي بـا هم مي باشد؛ لذا بخش ابتدايي اين مقالـه بـه مبـاني اقتصـادي و تعريـف و ارکـان و شـقوق قيمت گذاري تبعيض آميز اختصاص و بخش هاي بعدي مقاله نيز مسائل حقـوقي مربـوط بـه اين عمل تجاري را مورد واکاوي قرار داده است تا ضمن آشنايي و بسط آگاهي خواننـدگان نسبت به پديده ي تبعيض قيمت در نظام هاي حقوقي کشـورهاي آمريکـا و اتحاديـه اروپـا و ايران ، به تأثير آن در ايجاد بازار مبتني بر رقابت اشاره و راهکارهاي حقـوق اقتصـادي بـراي پيشگيري و مقابله با آن تبيين گردد.
تبعيض قيمت چند بازاري يا درجه سوم (Multi market- third degree price Discrimination): اين نوع از تبعيض گذاري کـه بـه تبعيض گذاري گروهي نيز معروف اسـت ، شـامل پرداخـت قيمـت هـاي متفـاوت توسـط گروه هاي مختلف مشتريان است .