Abstract:
هدف: در چند سال اخیر، بحران سوریه به عنوان یکی از مهمترین موضوعات بینالمللی بوده و توجه بسیاری از کشورهای جهان را به خود معطوف کرده است. سوریه، عرصه همکاری و رقابت برخی از قدرتهای منطقهای و بینالمللی شده است. در این بین، جمهوری اسلامی ایران و روسیه، از اصلیترین بازیگران تأثیرگذار در سوریه بودهاند. تهران و مسکو بنا به دلایلی در یک جبهه واحد قرار داشته و با همکاری یکدیگر از نظام سوریه حمایت میکنند. از طرف دیگر، دو کشور دارای زمینههای اختلاف در سوریه هستند که همکاری آنها را تحت تأثیر قرار میدهد. لذا هدف اصلی پژوهش بررسی زمینههای همکاری و اختلاف ایران و روسیه در بحران سوریه می باشد. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی – تحلیلی است و از چارچوب نظری واقعگرایی ساختاری برای تجزیه و تحلیل زمینههای همکاری و اختلاف دو کشور استفاده میکند. یافتهها: نیازهای متقابل و الزامات بینالمللی و منطقهای زمینهساز همکاری ایران و روسیه در حوزههای امنیتی برای مقابله با تهدیدات امنیتی مشترک شده است. از طرف دیگر، نوع رویکرد دو کشور در فرآیند راهحل سیاسی و ساختار دولت سوریه در شرایط پسامنازعه و تلاش آنها برای نقشآفرینی و نفوذ بیشتر، و همچنین، نوع رابطه آنها با سایر بازیگران درگیر در سوریه، از زمینههای اختلاف دو کشور میباشد. نتیجهگیری: همکاری جمهوری اسلامی ایران و روسیه در بحران سوریه، تاکتیکی است. آنها به علت نیازهای متقابل مقطعی با یکدیگر همکاری داشتهاند، بنابراین، در درازمدت با تضعیف زمینههای همکاری، اختلافات دو کشور جلوه بیشتری پیدا خواهد کرد؛ ولی، به علت برخی محدودیتها یک سطح حداقلی از همکاری میان آنها حفظ خواهد شد.
Objective: In recent years, the Syrian crisis has been one of the most important international issues and has attracted the attention of many countries around the world. Syria has become an area of cooperation and competition between some regional and international powers. Meanwhile, the Islamic Republic of Iran and Russia have been the main influential actors in Syria. Tehran and Moscow, for some reason, are on the same front, working together to support the Syrian regime. On the other hand, the two countries have fields of conflict in Syria that affect their cooperation. Therefore, the main purpose of this study is to investigate the areas of cooperation and differences between Iran and Russia in the Syrian crisis.<br />Methods: The method used in this study is descriptive-analytical and uses the theoretical framework of structural realism to analyze the areas of cooperation and difference between the two countries.<br />Result: Mutual needs and international and regional requirements underpin Iran-Russia security cooperation are common to address security threats. On the other hand, the two countries' approach to the process of political settlement and the structure of the Syrian government in post-conflict conditions and their efforts for greater role-playing and influence, and the type of relationship they have with other actors involved in Syria, are areas of dispute between the two countries.<br />Conclusion: Cooperation between the Islamic Republic of Iran and Russia in the Syrian crisis is tactical. They have been working together because of the cross-cutting needs, so in the long run the weakening of cooperation will make the differences between the two countries more pronounced, but due to some constraints a minimal level of cooperation between them will be maintained.
Machine summary:
اهمیت روابط دو کشور به گونه است که آیتالله خامنهای، در سال 1385 در ملاقات بشار اسد با ایشان، ایران و سوریه را عمق استراتژیک یکدیگر نامیدند و تأکید کردند که این روابط از دیرینهترین و ممتازترین روابط کشورهای منطقه است؛ بنابراین، سوریه عرصهای مهم برای حمایت ایران از گروههای مقاومت فلسطینی و لبنانی، نقشآفرینی منطقهای و گسترش توان بازدارندگی در مقابل اسرائیل و غرب محسوب میشود (دهشیری و عبداللهخانی، 1394: 70).
بحران سوریه و دخالت قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای، ارتباط مستقیمی با منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران داشته است؛ بنابراین، جزء اولویتهای سیاست خارجی این کشور بوده است.
به علت اتحاد راهبردی ایران و سوریه، هرگونه تغییر در وضع موجود، فرصتی را برای رقبای منطقهای ایران نظیر عربستان در جهت تضعیف موقعیت ایران فراهم میکند (Azodi & Mahmoudian, 2018) همچنین، به دلیل حمایت این دو کشور از محور مقاومت، تحول ساختاری در سوریه میتواند گفتمان مقاومت را تضعیف و موجب افزایش کنشگری اسرائیل در منطقه شود، ولی اگر دولت اسد بتواند از بحران کنونی با پیروزی خارج شود، دستاورد بزرگی برای ایران در منطقه خواهد بود.
مواضع ایران در بحران سوریه در بحران سوریه، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، عمدتاً مبتنی بر حفظ منافع راهبردی و تحت تأثیر اهمیت این کشور در معادلات سیاسی- امنیتی منطقه بوده است؛ بنابراین، در طول سالیان اخیر، ایران سعی کرده تا با اتخاذ رویکرد حفظ وضع موجود از حکومت سوریه حمایت کند.