Abstract:
یکی از عمیق‌ترین مباحث معرفت‌شناسی، بحث اسماءاللّٰه می‌باشد که ریشه و اساس بحث توحید و خداشناسی است و در دعای عرفه امام حسین علیه السّلام به بهترین شکل تبیین و ترسیم شده است.
این مقاله در صدد تبیین دیدگاه حضرت سیدالشهدا علیه السّلام درباره کیفیت اتصاف اسماء حق تعالی در دعای عرفه است. از آنجا که مضامین دعای عرفه همخوانی بیشتری با مباحث عرفان نظری دارد، ابتدا مباحث عرفان نظری را پیرامون اسماء خدا و تقسیمات آن بیان نموده و سپس مطالبی را که سنخیت بیشتری با فقرات دعای عرفه دارد، مشخص نموده و در انتها انواع و اقسام اسماءاللّٰه (اسم جامع، امهات الاسماء، اسماء ذات، صفات و افعال، اسماء جلالیه و جمالیه و اسماء ثبوتیه و سلبیه) در دعای عرفه با رویکرد عرفانی مورد واکاوی قرار می‌گیرد.
Machine summary:
مقدمه الف) اهمیت بحث اسماءاللٰه بی‌گمان یکی از عمیق‌ترین مباحث عرفان نظری، بحث اسماء و صفات‌اللٰه می‌باشد که ریشه و اساس بحث توحید و خداشناسی است و در دعای عرفه امام حسین( به بهترین شکل تبیین و ترسیم شده است.
امام خمینی نیز در تعریف «اسم» می‌فرماید: « بدان که اسم عبارت است از ذات با صفت معینی از صفاتش و تجلی مخصوصی از تجلیاتش؛ مثلا «الرحمن» عبارت است از ذاتی که با رحمت منبسط تجلی کرده باشد و «رحیم» عبارت از ذاتی است که با رحمتی که بسط کمال است تجلی کند و «منتقم» آن ذاتی است که با انتقام تعین یافته باشد و این تعین به اسم، نخستین تکثری است که در دار وجود واقع شده و این تکثر در حقیقت، تکثر علمی است و حضرت حق، ذات خود را در آینۀ صفات و اسماء شهود فرموده و در عین علم اجمالی، کشف تفصیلی شده است که با این تجلی اسمایی و صفاتی، درهای وجود باز و غیب به شهود مرتبط گردید» (موسوی خمینی، 1359: 121).
امام خمینی در این رابطه می‌گوید: «اینکه اهل بیت( فرموده‌اند: ”ذات مقدس حضرت حق از همۀ جهات واحد است و هیچ صفتی در او نیست“، مقصود آن است که از آن هویت غیبی احدی که همۀ اسماء و صفات در نزد او مقهورند، نفی صفت شود و از سوی دیگر اگر در قرآن و احادیث معصومان( می‌بینی صفاتی برای ذات آمده، باید متوجه باشی که آن صفات بر حسب ظهور به فیض اقدس و در حضرت احدیت و مقام جمع الهی مطرح است (موسوی خمینی، بی‌تا: 42).
(
, 
, 
)
