Abstract:
هدف پژوهش، پاسخ به این پرسش است که مولفه‌های ارتباط میان‌فردی شیعیان با اهل‌سنت از دیدگاه معصومین(علیهم السلام) طبق کتاب جامع احادیث الشیعة چیست؟ بنابراین، با روش تحلیل محتوای کیفی عرفی و با رویکردی استقرایی، ابتدا داده‌های موجود، تحلیل شده و با استخراج مفاهیم کلیدی و مقولات اصلی و فرعی، نتیجه نهایی حاصل گشت.
بر اساس یافته‌های پژوهش، در احادیث بر شیوه‌های ارتباطی در دو مقوله اصلی تاکید شده؛ نخست، شیوه‌های ارتباطات کلامی شیعیان در تعامل با اهل‌سنت، مشتمل بر چهار مقوله فرعی: جدال احسن، تقیّه زبانی، فاش‌نکردن اسرار و رعایت آداب کنش گفتاری است که همگی بر سنجیده‌بودن کلام شیعیان در شرایط گوناگون تاکید دارند. دوم، شیوه‌های ارتباطات غیرکلامی شیعیان در تعامل با اهل‌سنت است که هفت مقوله فرعی: اسوه‌سازی شیعیان، تقیّه رفتاری، برجسته‌سازی هویت شیعی، تبلیغ غیرمستقیم، همزیستی مسالمت‌آمیز، ایجاد فضای تکریم ائمه(علیهم السلام) و به کارگیری برخورد‌های سلبی را در بردارد.
علت تنوع این مقولات، اهمیّت توجه به زمینه و شرایط ارتباط و ویژگی‌های مخاطب است که شیعیان ارتباط‌گر را ملزم به انتخاب بهترین شیوه ارتباط میان‌فردی با اهل‌سنت در هر موقعیتی می‌سازد. در پژوهش حاضر سعی شده به این بعد از سخنان معصومین(علیهم السلام) پرداخته شود.
The aim of the study is to answer this question "What are the components of the Interpersonal Relationship between Shiites and Sunnis from the Viewpoints of The Fourteen Infallibles based on the book Jami' Ahadith al-Shi'a?" Therefore, through using conventional qualitative content analysis and inductive approach, the existing data were first analyzed and the result was obtained by extracting the key concepts and major and minor categories.
Based on the findings, in Hadiths, it has been emphasized on the relationship methods in two main categories; first, the methods of the verbal relationship between Shiites and Sunnis include four minor categories: best debates, verbal Taqiyyah (Taqiyya is a precautionary dissimulation or denial of religious belief and practice in the face of persecution), not revealing the secrets, and considering the courtesy of verbal action, they all emphasize the thoughtfulness of the Shiites words in different contexts. The second category is the Shiites non-verbal methods of relationship with Sunnis, which include seven minor categories: Shiites model making, behavioral Tayiyyah, highlighting the Shiite identity, indirect propagation, Peaceful coexistence, creating an environment to honor the Imams (a.s) and using negative attitudes.
These categories are various due to the importance of considering the context and conditions of the audience relationship and features so that it requires the relationship maker Shiites to choose the best methods of interpersonal relationship with Sunnis in any conditions. The current study has tried to deal with this aspect of the Fourteen Infallibles' words.
Machine summary:
لذا در گام اول، از طریق مراجعه به ترجمه‌های معتبر احادیث و انتخاب مواردی که مترجم، مراد روایت را اهل‌تسنن دانسته است 1 ؛ در گام دوم، استفاده از کلیدواژه‌هایی مثل «عامه» و «ناس» که در موارد زیادی اشاره به اهل‌سنت داشته‌‌اند؛ در مرحله سوم، مقایسۀ احادیث مشابه و در نظرگرفتن خانوادۀ احادیث و در گام چهارم، توجه به عناوین ابوابی از کتاب جامع احادیث الشیعه که شامل روایات مربوطه هستند 2 فهم معنا و اطمینان از این‌که آیا روایات منتخب به‌طور خاص به ارتباط شیعیان و اهل‌سنت اشاره دارند یا خیر حاصل گردید.
شیوه‌های ارتباطات کلامی شیعیان در تعامل با اهل‌سنت در موارد متعددی از احادیث بررسی‌شده، به ارتباط میان‌فردی کلامی یا زبانی اشاره شده و چهار شیوه برای برقراری این نوع ارتباط با اهل‌سنت مطرح گردیده است: 1-1-5.
امام صادق7 فرمود: «مردم [اهل‌سنت] را بدون زبان خود به طرف خدا فراخوانید، آن‌ها اگر از شما عبادت و راست‌گویی و ورع را مشاهده کنند، خود به طرف خدا می‌آیند» (مجلسی، 1378، ج2: ص91)؛ البته شیعیان از تمسک به هر ابزاری برای تبلیغ و یا اجبار و اصرار اهل‌سنت در دعوت منع شده‌اند و باید به فراخواندن ایشان با رفتار صحیح اکتفا نمایند و پس از آن اجازه دهند مخاطب، خود با رغبت به این مذهب میل پیدا کند.
ذکر است بنا به سفارش‌های وارده در احادیث، شیعیان باید در این همزیستی به سیرۀ معصومین: اقتدا نموده و برای تاثیرگذاری هرچه بیشتر، با شیوه‌های خود اهل‌سنت با آنان معاشرت کنند.
از دیگر شیوه‌های ارتباط با اهل‌سنت تقیۀ گفتاری و رفتاری است که هدف آن، حفظ بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در این پژوهش، احادیث مربوط به خواندن نماز با اهل‌سنت سه دسته‌اند: اول احادیثی که در آن‌ها شیعیان به نماز خواندن با آنان تشویق شده‌اند که شرح در آن مقولۀ همزیستی مسالمت‌آمیز گذشت.
(
, 
, 
)
