Abstract:
یکی از روشهای دستیابی به ثبات مالی در نظام مالی بهرهگیری از سازوکار ضمانت سپردههاست. صندوق ضمانت سپردهها در زمان توقف نهاد عضو، با بهرهگیری از حق عضویتهای پرداختی توسط نهادهای عضو و عایدیهای حاصل از سرمایهگذاریها تا سقف مشخصی به جبران خسارت سپردهگذاران اقدام میکند. طبق قانون توسعه پنجم، این نهاد در کشور تاسیس شده و در حال فعالیت است. با توجه به رعایت اقتضائات شرعی فعالیت عناصر نظام مالی، پژوهش حاضر به روش اجتهاد چندمرحلهای به بررسی ابعاد شرعی سازوکار ضمانت سپردهها میپردازد. مطابق این روش، محقق نظرات فقهی خود را در معرض نظر خبرگان فقهی ـ مالی قرار داده و سپس چالشهای فقهی موضوع، از مراجع معظم تقلید استفتا شد که نتایج زیر به دست آمد: اکثر مراجع معظم تقلید سازوکار ضمانت سپردهها را عقدی مستقل یا ذیل عقد بیمه میدانند. تمامی مراجع تقلید معتقدند که میتوان در زمان توقف بانک یا موسسه اعتباری، سپردههای قرضالحسنه را برای سپردهگذاران تعهد کرد. تمامی مراجع تقلید معتقدند میتوان در زمان توقف بانک یا موسسه اعتباری، اصل سپردههای سرمایهگذاری مدتدار و سودهای محققشده را برای سپردهگذاران تعهد کرد. تمامی مراجع تقلید معتقدند که حق عضویتهای پرداختی به صندوق ضمانت سپردهها میتواند ثابت یا متغیر باشد و هر دو نوع آن، شرعی و صحیح است.
One of the methods to achievement to financial stability is using the deposit guarantee mechanism in financial system. Deposit guarantee fund in failing of member, repayment to depositors for compensation of loss. Based on 5th development act, the fund was stablish and running now. By considering the Sharia requirement, this research by using the multi-stage Ijtihad focus on Sharia aspect of deposit guarantee. According to this method, researcher submit his opinion to Fiqhi – financial scientist and then send to Marja’a for Istifta’a. Conclusion of research process will be in below: <br />1. Deposit guarantee mechanism can be categories in independence contract or insurance. <br />2. Guaranteeing of deposits that based on Qardh contract is correct. <br />3. Principal Guarantee of deposits that based on Mosharakah contract is correct but expected return is incorrect. <br />4. Flat and differentiate premium that members pay to the Fund is correct in the jurisprudence view.
Machine summary:
پژوهش حاضر با بهرهگیری از منابع مالی متعارف و متون فقه امامیه، با بهرهگیری از روش اجتهاد چندمرحلهای به دنبال پاسخ به این پرسش است که اقتضائات ضمانت سپردههای مطرح در قانون عملیات بانکداری بدون ربای ایران بر اساس فقه امامیه چه است؟ این مهم مورد تأکید و توجه علمای عامه نیز بوده است که در ذیل شرح پژوهشهای ایشان آمده است.
حبیبور رحمان و نورمحمد عثمانی (2016) در مقالهای با عنوان «بیمه سپرده اسلامی از منظر شریعت: مطالعه موردی مالزی و سودان» که در مجله آسیایی تحقیقات در بانکداری و مالی به چاپ رسیده است، با روش تحقیقی کیفی و مبتنی بر توصیف و تحلیل، پس از بررسی اهمیت بیمه سپرده در نظام مالی و نقش آن در شبکه ایمنی مالی، به این نتیجه دست مییابد که این کارکرد مهم در نظام مالی میتواند به وسیله شخص ثالثی که ممکن است توسط دولت یا بانک مرکزی تأسیس شود، انجام پذیرد.
27) طبق قانون بانکداری مصوب 1933 شرکت بیمه سپرده فدرال بستری فراهم میکند تا بهرهگیری از داراییهای بانک به شکل ایمنتر و مؤثرتر صورت پذیرد و کنترل بین بانکی را تنظیم کند و برای جلوگیری از انحراف وجوه به سمت فعالیتهای سوداگرانه و دیگر اهداف ایجاد شده است (FDIC Annual report, 1934, p.
از نظر حضرت آیتالله العظمی خامنهای، چنانچه این سازوکار مطابق با مصوبات نهادهای قانونگذار در جمهوری اسلامی تدوین شده باشد و تائید شورای محترم نگهبان به عنوان رکنی در نظام که ابعاد فقهی و شرعی مسائل و پدیدهها را مورد بررسی قرار میدهد، داشته باشد، سازوکاری شرعی و قابل استفاده است.