Abstract:
مقاله حاضر با روش توصیفی‌ـ تحلیلی بر آن است در یک فرایند منظم و منطبق بر نظریه حوزه معنایی (وایسگربرـ تریر)، رابطه حوزه معنایی «نکاح» با مقوله «ایمان» را در آیات مربوط به نکاح بررسی نماید. واژه نکاح در قرآن از نظر معنای اساسی در همان معنای عصر پیش از نزول به کار رفته است. واژگان حوزه معنایی «نکاح» در قرآن شامل «ایامی، ازواج، ذریه، طلاق، زنا و...» با مقوله ایمان و حوزه معنایی آن نظیر «تقوا، عفاف، سکینه، خبیث، شرک و...»، گاهی به شیوه همنشینی و گاهی به شیوه متداعی و گاهی نیز بر اساس تقابل معنایی با یکدیگر پیوند خورده و از بار عاطفی‌ـ اخلاقی و حقوقی ویژه‌ای برخوردار گردیده و دستخوش توسعه معنایی شده است و بدین ترتیب بافت درون‌متنی آیات، چگونگی گسترش لایه‌های معنایی امر نکاح و معیار حقیقی تشکیل خانواده قرآنی را نشان می‌دهد.
Machine summary:
هرچند دربارة ازدواج در قرآن و نیز ایمان در قرآن مقالاتی نگاشته شده است، اما درباره حوزه معنایی نکاح و ارتباط آن با مقوله «ایمان» بر اساس نظریه وایسگربر-تریر، تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است.
مقاله حاضر درصدد است با بررسی روابط معنایی واژه‌های هم‌حوزة نکاح و نیز بررسی حوزة معنایی ایمان در آیات نکاح، به پژوهش درباره رابطه معنایی نکاح و ایمان بپردازد و ضمن بررسی معنای اساسی واژگان مرتبط از طریق معناشناسی بر اساس بافت زبانی و نیز بررسی روابط همنشینی و جانشینی و تقابل معنایی، به این شناخت دست یابد که چگونه می‌توان بر مبنای آیات قرآن، خانواده قرآنی تشکیل داد و به حیات طیبه دست یافت.
در آیات سوره بقره نیز خداوند رعایت تقوا را هنگام اختلافات زناشویی همسران، لازمه ایمان به دو اصل توحید و معاد قرار می‌دهد و توصیه می‌کند: وإذا طلقتم النساء فبلغن أجلهن فلا تعضلوهن أن ینکحن أزواجهن إذا تراضوا بینهم بالمعروف ذلک یوعظ به من کان منکم یؤمن بالله والیوم الآخر ذلکم أزکی لکم وأطهر والله یعلم وأنتم لا تعلمون؛ وهنگامی که زنان را طلاق دادید و عده خود را به پایان رساندند، مانع آنها نشوید که با همسران خویش، ازدواج کنند!
باهم‌آیی و اجتماع سه واژه «طلقتم» و «ینکحن» و «یؤمن بالله والیوم الآخر» در آیه، دلالت بر رابطه بلافصل حوزه معنایی «نکاح» با متعلقات ایمان دارد؛ به این معنا که اگر کسی به اصل «توحید» و«معاد» ایمان داشته باشد و در رابطه زناشویی خود به موعظه‌های قرآنی توجه کند و درصدد سازش و اصلاح روابط خانواده برآید، به مقام رضایت خداوند که از درجات ایمان است، نائل می‌شود.
(
, 
, 
)
