Abstract:
کمیت و کیفیت جمعیت از دیرباز یکی از مولفههای اصلی تاثیر گذار بر ابعاد مختلف اقتدار و امنیتی ملی، در نظر گرفته شده است. جمعیت شناسان معتقدند در حال حاضر شاخصهای مختلف جمعیتی به ویژه نرخهای رشد جمعیّت و باروری ج.ا.ا روند مناسبی ندارد و هشدارهایی را ارائه نمودهاند. از سوی دیگر مطالعه ابعاد و مولفههای تشکیل دهنده اقتدار و امنیت ملی حاکی از وجود شاخصهای جمعیتی در آن است. تاثیر پررنگ شاخصهای جمعیتی در اقتدار و امنیت ملی و روند نامناسب این شاخص ها، موجبات انجام این پژوهش برای احصاء و چگونگی بررسی این شاخصها گردید به طوریکه بتوان بر اساس نتایج آن زمینههای اتخاذ تصمیمات اثربخش و جلوگیری از غافلگیری را فراهم نمود.
پژوهش در سه حوزه جمعیت، اقتدار و امنیت ملی از نوع کاربردی و به روش موردی و آمیخته انجام گردید. تحلیل کیفی ادبیات، منجر به احصاء 35 شاخص جمعیتی شد. در ادامه با طراحی و اجرای پرسشنامه، نظرات 49 نفر از متخصصین فعال در 12 مرکز مطالعه جمعیتی و امنیتی اخذ گردید. به دلیل کمبود جمعیت آماری و پراکندگی آنها در مراکز مختلف، نمونه به طور غیرتصادفی، هدفمند و سهمیهای انتخاب شدند.
نتایج پرسشنامه با روشهای کمی و کیفی (تحلیل آماری و طوفان فکری) در فرآیند سوات قرار گرفت که منجر به احصاء نقاط چهارگانه و نهایتا 6 راهبرد جمعیتی به همراه سازوکارهای اجرایی آن شد که برخی از راهبردها به ترمیم جمعیت و برخی به تحکیم اقتدار و امنیت ملی میپردازد.
Machine summary:
مقاله پژوهشي: راهبردهاي جمعيتي تحکيم اقتدار و امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران محمد باقر خرمشاد١ و فرخ طراح زادگان 2 تاريخ دريافت : ١٣٩٧/٠٧/١٤ تاريخ پذيرش : ١٣٩٧/٠٩/٢٥ چکيده کميت وکيفيت جمعيت ازديربازيکيازمولفه هاياصليتاثيرگذاربرابعادمختلف اقتداروامنيتيملي،درنظـر گرفته شده است .
نتـايج سرشماريهايجمعيتيسال هاي٩٠و٩٥وگزارش هاوادبيات علميمتعاقب آن ،حـاکي ازآن است که روندشاخص هايکمّيجمعيتيازجمله نرخ جانشيني ١وفرزندآوري،نرخ جوانيجمعيت ،پراکندگيمناسب جمعيت بـاتوجـه بـه وسـعت سـرزمينيواسـتقراردر مناطق مرزيوحاشيه ايوراهبـرديکـه جنبـه دفـاع ازمرزهـاوحاکميـت ملـي رادارد، تناسب جمعيت هرمنطقه باظرفيت هايزيستيآن ،مهاجرت نخبگان وغيره ،کاهشياست وتبعات بعديبسياريدرحوزه هايمختلف فرهنگي،سياسي،اجتماعي،نظامي،اقتصـادي به طورمستقيم وغيرمستقيم داردلذادولت هايبسياريازکشورهايتوسعه يافته ،سال هـا است درصدداصلاح آن برآمده انداماتجربه بشرينشان داده است توقف کاهش رونـدهاو افزايش آن به سويحدودمطلوب نيازبه سـال هـافعاليـت درابعـادفرهنگـي،اقتصـاديو اجتماعيوغيره داردکه البته به ندرت اصلاح ميشودکمـااينکـه بسـياريازکشـورهااز جمله کشورهاياروپايي،روسيه ،ژاپن درتوقف وافـزايش آن بـاوجـودسـرمايه گـذاري بسيارزيادودرنظرگرفتن امتيازات فوق العاده برايخانواده هاناموفق بوده انـد.
برايانجام اين پژوهش واحصاءشاخص هايجمعيتيموثربراقتدارو امنيت ملي،ازدومسيراقدام گرديد:مسيراول حرکـت ازمفهـوم جمعيـت بـه سـمت مفهوم اقتداروامنيت مليوشناساييشاخص هاينشان دهنده جمعيت مطلوب است ، شاخص هاييکه نشان دهدخودجمعيت ،عامليبرايتهديداقتداروامنيت ملينيست وهمچنين پتانسيل لازم رابراياثرگذاريمثبت براقتـداروامنيـت ملـيقـرارداردو مسيردوم حرکت ازمفهوم اقتداروامنيت مليبه سـويمفهـوم جمعيـت وشناسـايي شاخص هايجمعيتيموجوددرابعاد٦گانه آن شـامل سياسـي،فرهنگـي،اجتمـاعي، نظامي،علم وفناوريواقتصادياقتداروامنيت ملياسـت .
بـه عـلاوه اينکـه در جنگ هاي مدرن تعدادافرادجمعيت کشورنه تنهاازجنبه توليـدنيـروينظـاميمتشـکل و فعال اهميت دارد،بلکه به عنوان پشتيبان نيروهاينظاميوتکيه گاه قدرتمندارتـش ملـيدر دفاع ازخانه وکاشـانه ،تجهيـزارتـش وتغذيـه آن وبسـيج ملـت اهميـت فـوق العـاده اي دارد(حافظ نيا،١٣٨٥:٤٥).
معظم له ميفرمايند:«امروزعلاوه براين نعمت هـا،يـک نعمـت بزرگ ديگرهم خدايمتعال به اين ملت داده است وآن ،کثـرت جوانـان ايـن کشـور است .