Abstract:
امروزه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران با اعتقاد به نقش محوری اسلام و مردم و نهادهای اجتماعی در توسعه نظم و امنیت عمومی درصدد است تا با استفاده از فرصتهای دینی و اسلامی و برقراری سازوکارهای مشارکت و دخالت مردم در برنامهها و طرحهای نظم و امنیت جامعه به افزایش میزان تعهد و اعتماد اجتماعی، قبول مسئولیت و انجام کارهای گروهی، افزایش مقبولیت اجتماعی و برقراری روابط عاطفی میان نیروی انتظامی و مردم بپردازد.هدف اصلی این مقاله ارائه الگوی اسلامی – ایرانی پیشگیری اجتماعی از وقوع جرم با تاکید بر نقش ناجا در امنیت اجتماعی میباشد.
پژوهش حاضر از لحاظ طرح تحقیق، در زمره تحقیقات آینده نگر میباشد، از لحاظ نوع تحقیق، کاربردی است جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 50 نفر از متخصصان و نخبگان در حوزه الگوی اسلامی - ایرانی پیشگیری اجتماعی از وقوع که نمونهها به صورت هدفمند انتخاب گردیده است. ابزار گردآوری اطلاعات میدانی در این تحقیق پرسشنامه محقق ساختهای بوده است در این تحقیق برای تعیین اعتبار پرسشنامه از ضریب لاشه(CVR) استفاده شد و جهت سنجش پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه با مطالعه اولیه و انجام اصلاحاتی با استفاده از نرمافزار SPSS محاسبه شد. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه به کار رفته در این تحقیق برابر با 0.91میباشد. در این پژوهش، با ترکیب جنبههای مثبت تحقیقات کمّی و کیفی موضوع پیشگیری اجتماعی از جرم، شاخصهای مؤلفههای آن مطالعه شد و همچنین هریک از شاخصها اولویت بندی گردید. نهایتا باملاحظات جامعه شناختی و روانشناختی الگوی اسلامی – ایرانی که دارای دو بعد، چهار مولفه و شانزده شاخص بشرح ذیل بود ارائه نمود:
الف- بعد اول یا بعد فردی (درون) مدل شامل دو مولفه:
1- مولفه اصلاح باورهای دینی که شامل شاخص های: تواضع، مسئولیت محوری، توکل به خدا، تقوا و ایمان و... است.
2- مولفه توانمندیهای فردی و اجتماعی که شامل شاخص های: شاخصهای مهارت زندگی، پایگاه اجتماعی، پیوند اجتماعی و... است.
ب- بعد دوم یا بعد فرا فردی(برون) مدل نیز شامل دو مولفه:
1- مولفه اجزای ساختاری که شامل شاخص های: شاخصهای عدالت اجتماعی، آگاهی اجتماعی، اعتماد اجتماعی و کنترل اجتماعی است.
2- مولفه تقویت کنشگران اجتماعی که شامل شاخص های: خانواده، محله، رسانه، فضای مجازی، نهادهای امنیتی و انتظامی و نهادهای آموزشی است.
Machine summary:
دراين راستااين پژوهش درصددبررسيوارائه اين سئوال است که الگـوياسـلامي– ايرانيپيشگيرياجتماعيازوقوع جرم باتاکيدبـرنقـش ناجـادرامنيـت اجتمـاعيکـدام است ؟ مباني نظري ١) تعريف مفاهيم پيشگيري اجتماعي اين نوع پيشگيريشامل آن دسته ازتدابيرواقدام هايياسـت کـه بـامداخلـه در فرآيندرشدافراد،بهبودشرايط زندگيآن هاوسالم سازيمحيط اجتماعيوطبيعـي، بــه دنبــال حــذف يــاکــاهش علــل جــرم زاودرنتيجــه پيشــگيريازبزهکــاري است (نيازپور،١٣٨٣:١٧٢-١٧٠).
امنيت اجتماعيازسـوييمصـونيت نسـبيشـهروندان ازتعـرض مجرمـان است (جکسون ،٢٠٠٦:٢٥٤)وازسويديگر،آرامش خاطرياست که جامعه براياعضايخود ايجادميکند(پوريان ،١٣٨٩:١٦٨) الگوي اسلامي – ايراني اسلاميبودن الگو،به معناياستخراج مبـاني،چـارچوب هـاوالگـويپيشـرفت از منابع ومبانياسلاميميباشد،مبتنيبرمبانينظريوفلسفياسلام ميباشـد؛اتصـاف الگوياسلاميبه ايرانيبودن به جهـت تطبيـق ايـن الگـوبـه شـرايط وويژگـيهـاي فرهنگي،اجتماعيوسياسيواقتصاديايران است ،به همين جهت ممکن اسـت ايـن الگوبرايسايرکشورهاياسـلاميمناسـب نباشـد.
علامه طباطباييدرتبيين مقامات انسانيکه درابتدابه عنوان برتـرين مخلـوق خداونـد معرفيودرادامه بااستثناءکردن اهل ايمان وتقواوصالحين بقيه نوع انسان به پايين تـرين مرتبه وجودوشأن سقوط مييابد،ميگويد:چنداحتمال درباره مـراداز«رد»انسـان (جـز مومنان وعاملان صالح )به اسفل سافلين وجوددارد،کلمه رّدکه مصدرفعل «رددنا»اسـت ظاهرش اين است که به همان معنايمعروفش باشددرنتيجه کلمه «اسفل »به خاطرافتـادن حرف جّريعنيحرف اليازاولش منصوب شده وتقديرش «رَدَدنـاه ُِالـياَسـفَل ُ»اسـت و مرادازاسفل سافلين مقام منحطيکه ازهرپستيپست تروازمقام هـرشـقيوزيانکـاري پايين تراست ،ميباشد.
- نظريه بي سازماني اجتماعي شاوومک کيکه ازاعضايمکتب شيکاگوبودنداساس اين تئوريآن است که برخي اجتماعات به خاطراختلال درفرآيندهايرسميوغيررسميکنترل اجتماعي،قادربه خود تنظيميمؤثرنيستند.
سوال فرعيسوم :شاخص هايمولفه هايپيشگيرياجتماعيازوقـوع جـرم مبنـيبـر گفتمان اسلامي-ايرانيباتاکيدبرنقش ناجادرامنيت اجتماعيکدام است ؟درجواب اين سوال ميتوان گفت که شاخص هايعدالت اجتماعي،آگاهياجتمـاعي،اعتمـاداجتمـاعي، پيونداجتماعيمربوط به مولفه اجزايساختاري،خانواده ،محله ،رسانه ،فضايمجازي،بـه مولفه تقويت کنشگران اجتماعي؛شاخص هايمهارت زنـدگي،پايگـاه اجتمـاعي،کنتـرل و نظارت ،امربه معروف ونهيازمنکربه مولفه توانمنـديفـرديواجتمـاعيودرنهايـت شاخص هايتواضع ،مسئوليت محوري،توکل به خـدا،تقـويوايمـان مربـوط بـه مولفـه آگاهيبخشيواصلاح باورهايديني ميباشند.
-سومين اولويت به شاخص خانواده تعلق گرفته است .
اين متغيردراين تحقيق اثرنسبتاپررنگينسبت به ديگرمتغيرهاداشته است .