Abstract:
جامعهایران از دیرباز جامعهای چندقومی و چندفرهنگی بوده که علاوه بر تنوع بخشیدن به ساحت سیاست ایران، همواره بهصورت مسالمتآمیز در کنار یکدیگر زندگی میکردند. اما این زندگی مسالمتآمیز به معنای نبود مشکلات و مسائل قومیتی نیست. بهطوریکه حتی با انقلاب اسلامی و تاکید قانون اساسی جمهوری اسلامی مبنی بر زندگی مسالمتآمیز اقوام، اغلب شاهد گرایش واگرایانه اقوام بودهایم. وجود مشکلات اقتصادی در نواحی قوم نشین، هممرز بودن با کشورهای همسو با قومیتهای مرزی، گسترش ارتباطات و جهانیشدن، متمرکز بودن اداره کشور و مشکلات فرهنگی و اجتماعی باعث شده تا هویت قومی در ایران پس از انقلاب اسلامی با چالشهایی روبرو باشد. نوشتار حاضر تلاش میکند به مساله آینده هویت قومی پس از انقلاب اسلامی بپردازد. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است: هویت قومی از چه راههایی میتواند بر همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی اثرگذار باشد؟ در پاسخ، فرضیه پیشرو مورد آزمون قرار میگیرد: رویکرد چندفرهنگگرایی به دلیل پیوند دادن خرده فرهنگهایی نظیر هویت قومی با هویت ملی و قائل شدن به نقش سازنده آنان در ساختن هویت ملی میتواند عامل همگرایی ملی باشد. این پژوهش با بهرهگیری از روش کیفی و از طریق مطالعات کتابخانهای و اسنادی به بررسی نقش هویت قومی در همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی با رویکرد چندفرهنگی بپردازد.
Machine summary:
به همین دلیل مقاله حاضر درصدد است تا نقش هویت قومی در همبستگی ملی پس از انقلاب اسلامی را از منظری چندفرهنگی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و بر اهمیت رویکرد چندفرهنگی در درک مسائل قومی و ارائه راهحل برای مسائل قومی در جامعه فرهنگی ایرانی صحه بگذارد.
ضمن اینکه این مسأله نشان میدهد برای حل مشکلات و مسائل قومی در ایران پس از انقلاب اسلامی میبایست سیاستهای متناسب با ساخت چندفرهنگی جامعه ایرانی در نظر گرفت.
چندفرهنگیگرایی راهی برای زیست مسالمتآمیز اقوام در ایران مسأله تفاوتهای قومی و فرهنگی در جامعه ایرانی به وضوح دیده میشود و به همین دلیل برای دستیابی به همبستگی ملی در چارچوب قانون اساسی و گفتمان انقلاب اسلامی میتوان به رویکرد چندفرهنگیگرایی توجه ویژهای نمود.
مزیت دیگر رویکرد چندفرهنگیگرایی برای مسأله هویت قومی و همبستگی ملی در جامعه ایرانی این است که پیشداوریهای منفی درباره فرهنگ، زبان، رسوم و آداب اقوام را نادیده میگیرد و خواهان احترام به آنان است.
مروری بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نشان میدهد که این قانون، زمینههای زیادی برای نقشآفرینی قومیتها در عرصه سیاست و اجتماع در خود دارد و اگر گروههای قومی مطالبات مسالمتآمیز خود را مطرح کنند، امکان توفیق و دستیابی به حقوقشان بیشتر است.
نتیجهگیری مقاله حاضر نشان میدهد که رویکرد پارخ به دلیل قائلشدن به نقشآفرینی خرده فرهنگها از جمله هویت قومی در ایجاد همبستگی ملی به شکل قابلتوجهی تنوع فرهنگی، سیاسی و قومی را در جامعه چندفرهنگی ایرانی حفظ کرده و ارتقا میبخشد.